อะไรคือเทคโนโลยีที่เหมาะสม

อะไรคือเทคโนโลยีที่เหมาะสม หรือเทคโนโลยีปานกลาง?

เขียนโดย ธนา อุทัยภัตรากูร

การใช้ประโยชน์จาก "เทคโนโลยีที่เหมาะสม" (appropriate technology) หรือ "เทคโนโลยีปานกลาง" ที่บรรลุเป้าหมายของชุมชนได้โดยไม่ต้องใช้วัสดุราคาแพงจากนอกชุมชน และง่ายพอที่ชาวบ้านจะสร้างและบำรุงรักษาเองได้

"เทคโนโลยีที่เหมาะสม" มีความหมายคล้ายกันกับ "เทคโนโลยีชาวบ้าน" ในเมืองไทย ดังคำอธิบายในวิกิพีเดีย:
"เทคโนโลยีที่เหมาะสม" หมายถึง เทคโนโลยีที่เหมาะสมที่สุดสำหรับสภาพแวดล้อมและวัฒนธรรมของสังคมที่จะนำเทคโนโลยีนั้นไปใช้ เป็นเทคโนโลยีที่เหมาะสมสำหรับใช้ในประเทศกำลังพัฒนา หรือชนบทที่ยังห่างไกลความเจริญในประเทศพัฒนาแล้ว ซึ่งอาจไม่มีทุนทรัพย์หรือความเชี่ยวชาญเฉพาะด้านเพียงพอที่จะใช้และบำรุงรักษาเทคโนโลยีที่ล้ำหน้ามากๆ

ในทางปฏิบัตินั้น เทคโนโลยีที่เหมาะสมมักหมายถึงเทคโนโลยีที่ใช้ระดับเทคโนโลยีที่เรียบง่ายและอ่อนโยน(ต่อสิ่งแวดล้อม)ที่สุด ในการบรรลุจุดประสงค์ของชุมชนนั้นๆ ในทางกลับกัน เทคโนโลยีที่มีราคาแพงอาจเป็นเทคโนโลยีที่เหมาะสมที่สุดในชุมชนร่ำรวยที่สามารถซื้อและบำรุงรักษามันได้

คำถามที่ว่าเทคโนโลยีที่เหมาะสมนั้นควรประกอบด้วยอะไรบ้าง เป็นประเด็นที่ถกเถียงกันไม่จบสิ้น แต่โดยทั่วไป นักทฤษฎีใช้ศัพท์นี้ในการตั้งคำถามต่อสังคมที่ใช้เครื่องจักรมากเกินความจำเป็น การตกงานของคนจำนวนมาก การร่อยหรอของทรัพยากร หรือการเพิ่มขึ้นของระดับมลพิษที่เป็นผลพวงจากการปฏิวัติอุตสาหกรรมที่ไม่มีใครควบคุม ศัพท์คำนี้ยังใช้อธิบายสภาวะการตกที่นั่งลำบากของประเทศกำลังพัฒนา ที่กำลังเผชิญกับผลเสียจากการใช้เทคโนโลยีในการพัฒนาประเทศ

จากมุมมองของผู้นิยมความเรียบง่าย (ซึ่งคนอื่นอาจมองว่าเป็นพวกปฏิเสธเทคโนโลยี) "เทคโนโลยีที่เหมาะสม" หมายถึงเทคโนโลยีที่ทำประโยชน์สุทธิ จากการประเมินผลได้เสียระหว่างความเสี่ยง ต้นทุน และคุณค่า สูงพอที่คนควรใช้มันต่อไป ตัวอย่างเช่น ราวตากผ้า, พื้นที่ปลูกผักสวนครัว, การทำปุ๋ยหมักในครัวเรือน, ฉนวนกันความร้อนในบ้าน, หรือการใช้จักรยานแทนที่รถยนต์

หลายคนใช้คำว่า "เทคโนโลยีที่เหมาะสม" กับเทคโนโลยี "ชั้นสูงสุด" ที่ถูกนำไปใช้ในบริบทที่เหมาะสมที่สุดกับมัน เช่น เราอาจนับการออกรายการวิทยุ, โทรศัพท์มือถือ, หรือการศึกษาทางไกลเป็น "เทคโนโลยีชั้นสูง" ที่เหมาะสมที่สุดในการพัฒนาอาชีพเสริม หรือให้การศึกษาเด็กในชนบทห่างไกล

คำว่า "เทคโนโลยีปานกลาง" (intermediate technology) อาจใช้ในความหมายเดียวกันกับ "เทคโนโลยีที่เหมาะสม" อี. เอฟ. ชูมักเกอร์ (E. F. Schumacher) ผู้แต่งหนังสือเรื่อง "Small Is Beautiful" เป็นผู้คิดค้นศัพท์คำนี้ และใช้มันในความหมายว่า เทคโนโลยีใดๆ ก็ตามที่แพงกว่าเทคโนโลยีปัจจุบันในประเทศกำลังพัฒนา 10 เท่า แต่ในขณะเดียวกันก็ถูกกว่าเทคโนโลยีในประเทศพัฒนาแล้ว เทคโนโลยีปานกลางสามารถซื้อหาได้สะดวกและใช้ง่ายสำหรับคนจน สามารถเพิ่มผลิตภาพ (productivity) ได้โดยก่อความเสียหายทางสังคมน้อยที่สุด ชาวบ้านสามารถสร้างเทคโนโลยีปานกลางได้ด้วยใช้วัตถุดิบและภูมิปัญญาท้องถิ่น

ยกตัวอย่างเช่น ถ้าที่ทำงานปกติใช้เงิน 1 ดอลลาร์ในการซื้อเทคโนโลยีขั้นต่ำมาใช้ แต่วิถีทางแบบอุตสาหกรรมใหม่ต้องใช้เงินกว่า 1,000 ดอลลาร์ "เทคโนโลยีปานกลาง" ในกรณีนั้นคือเทคโนโลยีที่มีราคาระหว่าง 10-100 ดอลลาร์ต่อสถานที่ทำงาน ชูมักเกอร์และพวกพ้องนักพัฒนาของเขา ทำให้ศัพท์คำนี้เป็นที่รู้จักระหว่างที่ทำงานวิจัยเรื่องทฤษฎีการพัฒนาในทศวรรษ 2510

คุณสมบัติของเทคโนโลยีที่เหมาะสม หรือเทคโนโลยีปานกลาง
ราคาต่ำและค่าใช้จ่ายในการดูแลรักษาต่ำคือปัจจัยที่สำคัญที่สุดของเทคโนโลยีที่เหมาะสม เทคโนโลยีที่ต้องดูแลรักษาค่อนข้างถี่อาจนับว่ามีความเหมาะสมได้ หากการดูแลรักษานั้นสามารถทำได้ด้วยการใช้ทักษะ เครื่องมือ และวัสดุพื้นบ้าน เทคโนโลยีที่ "เหมาะสม" ปกติคือเทคโนโลยีที่อย่างน้อยชาวบ้านสามารถซ่อมแซมเองได้

ไม่จำเป็นต้องเป็นเทคโนโลยี "ขั้นต่ำ"
เทคโนโลยีที่เหมาะสมอาจใช้ประโยชน์จากงานวิจัยล่าสุดได้ เช่น ผ้ากรองน้ำที่ทำจากผ้าส่าหรีเก่าๆ ในบังคลาเทศ ได้รับแรงบันดาลใจจากงานวิจัยเรื่องการเดินทางของเชื้ออหิวาตกโรคในน้ำ เทคโนโลยีที่เหมาะสมอาจเป็นเทคโนโลยีล่าสุด เช่น มูลนิธิทำโลกให้สว่าง (Light Up the World Foundation) รณรงค์ให้ชาวบ้านในพื้นที่ห่างไกลในเนปาล ใช้ไดโอดเปล่งแสง (light-emitting diode หรือ LED) สีขาวแทนหลอดไฟฟ้าแบบเก่า เพราะใช้ไฟฟ้าน้อยกว่า 4-5 เท่า แต่ทนทานกว่าหลายเท่า (อยู่ได้นาน 50,000 ชั่วโมง เทียบกับอายุ 1,000 ชั่วโมงของหลอดไฟฟ้า)

ความยั่งยืน
คุณสมบัติเช่น ราคาต่ำ ไม่สิ้นเปลืองเชื้อเพลิง และการใช้ทรัพยากรที่หาได้ในท้องถิ่น สามารถทำให้เทคโนโลยีที่เหมาะสมมีความยั่งยืน (sustainable) กว่าเทคโนโลยีชนิดอื่น ด้วยเหตุนั้น บางครั้งนักพัฒนาที่สนับสนุนแนวคิดการพัฒนาอย่างยั่งยืน จึงสนับสนุนเทคโนโลยีที่เหมาะสมด้วย

ตัดตอนจากบทความ : การศึกษาเพื่อคนจนในอินเดียและประเทศยากจน Sanjit Banker Roy ผู้พลักตำราการศึกษาด้วยวิทยาลัยเท้าเปล่า โดย สถุณี อาชวานันทกุล
จากเวปไซต์ www.midnightuniv.org/midnightuniv

ลองพิจารณางานต่อไปนี้นะครับว่า อยู่ในข่าย เทคโนโลยี่ที่เหมาะสม หรือไม่ ... ? (ไม่เกี่ยวกับการโฆษณาประชาสัมพันธ์นะครับ

รับฉีดโฟม ยิงโฟม ฉนวนกันความร้อน หลังคา ผนังตึก ตกแต่งภายใน พื้น ห้องเย็น ผนังกั้นน้ำ บ่อเก็บน้ำ บ่อลิฟท์ ลานจอดรถ ทุ่นลอยน้ำ โป๊ะท่าเรือ สะพานข้ามแม่น้ำ ฯ

รับยิงโฟม ฉีดโฟม คอนกรีตเบาลอยน้ำได้ สามารถยิงโฟมสร้างบ้านได้ทั้งหลัง แข็งแรงงเท่ากันกับระบบก่อสร้างด้วยอิฐฉาบปูนแต่เบาจนลอยน้ำได้
และรับยิงโฟม รับฉีดโฟมงานทุกชนิด
หากท่านต้องการนำเทคโนโลยีตัวนี้ไปทำบ้านจัดสรร อพาร์ทเม้น รีสอร์ท ฯ เราคือต้นน้ำที่เป็นมือออาชีพในธุรกิจนี้ เพราะเราเป็นโรงงานผู้ผลิตและมีเทคโนโลยีเป็นของเราเอง ราคาต้นทุนจึงถูกกว่าจ้างที่อื่นหลายเท่า

ยินดีรับงานทุกจังหวัดทั่วประเทศ

ดำเนินงานโดย บริษัทนาโนไวท์(ประเทศไทย)จำกัด
สนใจกรุณาติดต่อ
โทร.02-3647248(21คู่สาย) 088-7140017-21
call center.086-4613311(24ชม.)
http://www.nanowhitegroup.com/page8.html
Email:nanowhitegroup@gmail.com
www.nanowhitegroup.com