เพอร์มาคัลเจอร์ #7 : สวน 3 พี่น้อง

ต่อเนื่องจากบล็อกที่แล้วที่เราพูดถึงว่าต้นไม้ช่วยในการเก็บน้ำไว้ในที่ดินอย่างไร การอยู่ร่วมกันของพืชหลายชนิดอย่างถูกต้องนอกจากจะช่วยเรื่องการอุ้มน้ำให้มากขึ้นยังจะให้ผลผลิตสูงกว่า(เมื่อเทียบกับแรงงานที่เราต้องใส่เข้าไป)การปลูกแยกกัน การปลูกร่วมกัน (companion planting) จะคล้ายๆ กับแนวคิดเรื่องการปลูกพืชแซม แต่จะปลูกอยู่ด้วยกันเลยมากกว่าจะแยกเป็นแถวๆ การปลูกแบบนี้อาจจะไม่เหมาะกับการปลูกเพื่อการค้าที่ต้องใช้เครื่องจักรขนาดใหญ่เข้าไปในพื้นที่เพื่อช่วยในการเตรียมดิน หรือการเก็บเกี่ยว แต่จะเหมาะสมกับการปลูกแบบพอเพียง

แนวคิดเรื่อง"การปลูกร่วมกัน"เกิดขึ้นมานานแล้ว และน่าจะมีทำในหลายๆ ที่ในประเทศไทยด้วย ตัวอย่างที่มีการพูดถึงมากในต่างประเทศคือ "สวน 3 พี่น้อง" ของอินเดียแดงในทวีปอเมริกา โดยมีเรื่องเล่าว่าหมอยาคนหนึ่งมีลูกสาว 3 คนที่ชอบทะเลาะกันมาก เธอจึงสวดขอให้พระเจ้า (The Creater) ช่วยหาวิธีที่ลูกของเธอจะหยุดทะเลาะกัน คืนนั้นเองเธอฝันว่าลูกสาว 3 คนของเธอกลายเป็นเมล็ดพันธุ์ของพืชคนละชนิด เธอปลูกพวกเขาในหลุมเดียวกันเหมือนที่พวกเขาอาศัยอยู่ในบ้านเดียวกัน และบอกพวกเขาว่าในการที่จะเจริญเติบโตอย่างดีพวกเขาจำเป็นที่จะต้องมีความแตกต่าง แต่ก็ต้องพึ่งพาอาศัยซึ่งกันและกัน พวกเขาจะต้องเข้าใจว่าแต่ละคนมีความพิเศษ และสิ่งดีๆ ที่จะมอบให้กันและกัน เธอเล่าเรื่องนี้ให้ลูกทั้ง 3 ฟังในวันรุ่งขึ้น เธอบอกอีกว่าลูกแต่ละคนเป็นคนพิเศษของโลกนี้ และพิเศษในใจของแม่เช่นกัน ลูกๆ ทั้ง 3 ต่างซาบซึ้ง ร้องไห้ และกอดซึ่งกันและกัน จากวันนั้นเป็นต้นมาชาวอินเดียแดงจึงปลูกพืช 3 ชนิดด้วยกัน และพืชทั้ง 3 ชนิดที่ชาวอินเดียแดงปลูกก็คือ ข้าวโพด ถั่ว และพืชตระกูลน้ำเต้า (เช่น น้ำเต้า แตงกวา ฟักทอง) ซึ่งต่อมาพวกอินเดียแดงได้ถ่ายทอดความรู้นี้ให้ชาวตะวันตกที่เดินทางไปบุกเบิกที่อเมริกา ทำให้บรรพบุรุษของชาวอเมริกันอยู่รอดได้จากเทคนิคการปลูกแบบนี้

วิธีการที่พวกเขาปลูกก็เหมือนเลี้ยงลูกสาว 3 คน คือปลูกในหลุมเดียวเหมือนบ้านเดียวกัน โดยคนโตคือข้าวโพด คนที่สองคือน้ำเต้า และคนที่สามคือถั่ว ตัวอย่างของการปลูกทำดังนี้ (เพื่อนๆ ไปดัดแปลงได้นะครับ)

1.เตรียมแปลงเป็นรูปวงกลมเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 8 ฟุต พรวนดินใส่ปุ๋ยคอก รดน้ำให้ชุ่ม และพักดินไว้สัก 1-2 สัปดาห์ ถอนวัชพืชที่อาจติดมากับดินหรือปุ๋ย

2.ช่วงต้นฤดูฝนให้หยอดเมล็ดข้าวโพด 7-10 เมล็ด ที่บริเวณศูนย์กลางของหลุมเป็นวงกลม โดยแต่ละเมล็ดห่างกันประมาณ 6 นิ้ว และรดน้ำ ข้าวโพดจะงอกในเวลาประมาณ 2 สัปดาห์

3. หลังจากข้าวโพดงอกสูงประมาณ 10 นิ้ว หยอดเมล็ดถั่ว 12 -15 เมล็ดเป็นวงรอบๆ ข้าวโพดประมาณ 6 นิ้วห่างจากวงที่ปลูกข้าวโพด ฝังเมล็ดถั่วลึกประมาณ 1 นิ้ว และรดน้ำ ถั่วจะงอกขึ้นมาในเวลา 7-14 วัน

4. หลังจากถั่วงอกมาได้ประมาณ 1 สัปดาห์ ให้ปลูกพืชตระกูลน้ำเต้า (เช่น น้ำเต้า แตงกวา ฟักทอง) ประมาณ 7-10 เมล็ดในวงด้านนอกห่างจากวงของถั่วประมาณ 12-15 นิ้ว พืชตระกูลน้ำเต้าจะงอกในเวลา 1 สัปดาห์

ถั่วจะช่วยเพิ่มปุ๋ยให้ข้าวโพด และน้ำเต้า ข้าวโพดจะเป็นร้านให้ต้นถั่วไต่ ใบของน้ำเต้าจะปกคลุมดินรักษาความชุ่มชื้น เนื่องจากน้ำเต้าทนแล้งได้ดี

นอกจากพืช 3 ชนิดนี้แล้ว ยังมีพืชอีกมากที่ปลูกด้วยกันได้ เช่น

พืชที่ปลูก      ช่วยพืช     ถูกช่วยโดยพืช     หลีกเลี่ยงการปลูกร่วมกับพืช
__________________________________________________________________________________________________________________
ตระกูลหอม (เช่น หอมใหญ่ หอมแดง ผลไม้ต่างๆ มะเขือเทศ พริก มัน มะเขือยาว แครอท ตระกูลถั่ว พาร์สลีย์
กระเทียม กระเทียมใบ ต้นหอม กุ้ยช่าย เป็นต้น) แครอท ตระกูลกะหล่ำ
__________________________________________________________________________________________________________________
ตระกูลถั่ว เช่น ถั่วแขก ถั่วพู ถั่วฝักยาว ถั่วแปบ      ข้าวโพด ผักโขม ผักสลัด ผักชีลาว แครอท      มะเขือยาว      มะเขือเทศ พริก พริกไทย
ถั่วเหลือง บีท ผักกาดหัว ตระกูลน้ำเต้า สตรอเบอร์รี่ ตระกูลหอม ตระกูลกะหล่ำ
บร็อคโคลี่
__________________________________________________________________________________________________________________

แครอท      มะเขือเทศ ตระกูลหอม      ตระกูลหอม ถั่ว ลินิน      ผักชีลาว ผักกาดหัว
__________________________________________________________________________________________________________________
ข้าวโพด      ตระกูลถั่ว      ตระกูลถั่ว ทานตะวัน      มะเขือเทศ ขึ้นฉ่าย
ตระกูลน้ำเต้า ผักบุ้ง มันฝรั่ง
__________________________________________________________________________________________________________________
ดาวเรือง      พืชแทบทุกชนิด โดยเฉพาะมะเขือเทศ
พริก ตระกูลน้ำเต้า และตระกูลกะหล่ำ
__________________________________________________________________________________________________________________

แนวคิดแบบนี้ยังสามารถขยายผลไปยังการปลูกแบบอื่นๆ ที่ก็มีทำกันบ้างในประเทศไทย เช่น การปลูกผักสวนครัว กล้วย ไม้ผลขนาดเล็ก และไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ในหลุมเดียวกัน หรือการปลูกผลไม้ที่มีความลึกของรากแตกต่างกันในหลุมเดียวกัน (เช่น ทุเรียน มังคุดและ ลองกอง)

ผมหวังว่าสวน 3 พี่น้อง 4 พี่น้อง หรือกี่พี่น้องก็ตาม ฉบับไทยๆ ของเพื่อนๆ บ้างนะครับ

http://www.bansuanporpeang.com/node/19558