ประกาศสงกรานต์

ประกาศสงกรานต์
เป็นการแสดงข้อมูลที่เกี่ยวกับวันสงกรานต์ หรือวันขึ้นปีใหม่ของแต่ละปีแบบไทยดั้งเดิม
โดยมีคำทำนายตามคัมภีร์โบราณ ซึ่งจะมีการคำนวณจากตำแหน่งดวงดาวเป็นองศา

ในสมัยโบราณนั้น ประกาศสงกรานต์ไม่ใช่ของที่จะหาดูได้ง่ายๆ (เพราะยังไม่มีการพิมพ์ปฏิทิน)
ในรัชกาลที่ 4 พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงโปรดฯ ให้เขียนภาพ "นางสงกรานต์"
ปิดไว้ที่ประตูพระบรมมหาราชวัง

ถ้าใครอยากรู้เรื่องวันสงกรานต์ ก็ต้องดูจากคำประกาศวันสงกรานต์
ดังปรากฏหลักฐานใน "หนังสือประชุมประกาศรัชกาลที่ 4" ที่ได้ทรงกล่าวถึงเรื่องนี้เอาไว้ว่า

"ประชาชนมักไต่ถามกันว่าปีนี้สงกรานต์ขี่อะไร ถืออะไร นั่งนอนอย่างไร กินอะไร
เรื่องอย่างนี้จะบอกมาให้แจ้งก็ได้ แต่หาเป็นประโยชน์ไม่
ถ้าจะใคร่รู้ให้มาคอยดูรูปมหาสงกรานต์ ซึ่งเขียนแขวนไว้ในพระบรมมหาราชวังเทอญ"

ซึ่งแผ่นประกาศสงกรานต์นี้ คงได้มีการจัดทำสืบต่อมาจนทุกวันนี้

"แผ่นประกาศสงกรานต์" ในลักษณะดังกล่าว จะว่าเป็นปฏิทินหรือไม่นั้น ก็สรุปได้ยาก
แต่ในปฏิทินไทยสงกรานต์ที่ได้เริ่มมีการจัดพิมพ์ขึ้นในรัชกาลที่ 5 - 6 นั้น
ก็ได้มีการนำเอาตารางบอกข้างขึ้น ข้างแรม วัน เดือน และปี ทางสุริยคติ ใส่เข้าไปด้วย
แล้วก็ได้ยึดถือเป็นต้นแบบพิมพ์ตามอย่างกันมาจนถึงทุกวันนี้

ส่วนอีกแนวความคิดหนึ่ง ที่น่าจะเกี่ยวข้องกับต้นกำเนิดปฏิทินไทยสงกรานต์ ก็คือ
ปฏิทินไทยแบบสุริยคติ ซึ่ง พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ (สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ)
ได้คิดประดิษฐ์ขึ้นทูลเกล้าฯ ถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ในปี พ.ศ.2432
และได้ทรงมีพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ยึดถือเป็นประเพณีของบ้านเมือง
แล้วยังโปรดฯ ให้พิมพ์ปฏิทินแบบสุริยคติของพระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ แจกในวันสงกรานต์อีกด้วย

ครั้นในเวลาต่อมา จึงได้มีการพิมพ์ปฏิทินไทยสงกรานต์ เพื่อการจำหน่าย
และจ่ายแจกกันอย่างเป็นล่ำเป็นสันจนมาถึงทุกวันนี้

ที่มา/อ้างอิง/ผู้เขียน : มติชนรายวัน ประจำวัน ศุกร์ที่ 22 เมษายน 2548,
http://www.myhora.com