การเสด็จประพาสต้น ครั้งแรก เมื่อ ร.ศ.๑๒๓ (พ.ศ. ๒๔๔๗) [1]

การเสด็จประพาสต้น ครั้งแรก เมื่อ ร.ศ.๑๒๓ (พ.ศ. ๒๔๔๗) [1]

(1) "..ประพาสต้น.."

“เสด็จประพาสต้น” เป็นหนึ่งในการเสด็จประพาสหัวเมือง ของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งต่างจากการเสด็จประพาสอย่างเป็นทางการ กล่าวคือ การเสด็จประพาสต้น เป็นการเสด็จประพาสอย่างไม่เป็นทางการ ไม่มีท้องตรา รับสั่งให้หัวเมืองใดๆ จัดทำที่ประทับแรม ไม่มีหมายกำหนดการในแต่ละวัน โปรดที่จะประทับที่ใดก็ได้ ตามพระราชประสงค์ และพระองค์โปรดที่จะให้ผู้ใกล้ชิดตามเสด็จเพียงไม่กี่คนเท่านั้น ซึ่งล้วนใช้ชีวิตกันอย่างสามัญชนทั่วไป

การเสด็จประพาสเช่นนี้ ทำให้พระองค์ได้ทรงสนทนากับราษฎรโดยตรง โดยที่พวกเขาไม่รู้ตัวว่า กำลังเข้าเฝ้าฯ พระเจ้าอยู่หัว บางครั้งเมื่อทรงทราบถึงความเดือดร้อนของชาวบ้าน ก็มีพระบรมราชโองการให้เจ้าเมืองรับไปจัดการ หรือแม้แต่ทรงเปลี่ยนตัวข้าราชการปกครองเสียเองก็เคยมี

การเสด็จประพาสต้น เกิดขึ้นครั้งแรก เมื่อวันที่ ๑๔ กรกฎาคม ร.ศ.๑๒๓ (พ.ศ. ๒๔๔๗) เหตุการณ์เสด็จประพาสต้นครั้งนี้ ได้ถูกบันทึกไว้ในพระนิพนธ์ จดหมายเหตุประพาสต้น ของสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ โดยทรงใช้พระนามแฝงว่า “นายทรงอานุภาพ” ทรงนิพนธ์ในรูปแบบของจดหมายจำนวน ๘ ฉบับ ส่งให้แก่มิตรคนหนึ่งที่ชื่อว่า “พ่อประดิษฐ์” จดหมายเรื่องนี้ได้ลงพิมพ์ในหนังสือทวีปัญญารายเดือน ตั้งแต่เดือนเมษายน ร.ศ. ๑๒๕ เดือนละฉบับจนจบเรื่อง

อีกหนึ่งพระบรมรูปที่ทรงฉายร่วมกับผู้ตามเสด็จ โดยบุคคลในภาพคนที่ ๘ จากซ้าย ก็คือ นายทรงอานุภาพ หรือกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ผู้ทรงบันทึกเรื่องราวการเสด็จประพาส และทำให้เราได้ทราบถึงเรื่องราวการเสด็จประพาสอันตื่นเต้นตลอดระยะทาง

.....
ขอขอบคุณเรื่องและภาพจาก
เบื้องหลังพร้อมภาพประวัติศาสตร์จากสารคดี "เสด็จประพาสต้น"
http://topicstock.pantip.com/.../04/A7771291/A7771291.html
...

การเสด็จประพาสต้น ครั้งแรก เมื่อ ร.ศ.๑๒๓ (พ.ศ. ๒๔๔๗)

.

สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงพระนิพนธ์จดหมายเหตุประพาสต้น โดยทรงใช้พระนามแฝงว่า “นายทรงอานุภาพ” ทรงนิพนธ์ในรูปแบบของจดหมายจำนวน ๘ ฉบับ ส่งให้แก่มิตรคนหนึ่งที่ชื่อว่า “พ่อประดิษฐ์”

.

ส่วนผู้รับจดหมายที่สมเด็จกรมพระยาดำรงราชานุภาพส่งถึงก็คือ เจ้าพระยายมราช หรือที่ทรงนิพนธ์ว่า ถึง... พ่อประดิษฐ์