เรื่องเล่า เขาพระสุเมรุ

เรื่องเล่า เขาพระสุเมรุ

ตามคติพราหมณ์นั้น เขาพระสุเมรุนี้ เป็นภูเขาที่เป็นหลักของโลก เป็นภูเขาที่ตั้งอยู่ในจุดศูนย์กลางของโลกหรือจักรวาล

ตามตำนานกล่าวว่า พระอิศวรทรงสร้างน้ำด้วยพระเสโท (เหงื่อ) สร้างแผ่นดินด้วยเมโท (ไคล) ของพระองค์ (บางตำนานว่าทรงสำรอกพระมังสะในพระอุระออกมา บันดาลให้เป็นแผ่นดิน)

พระอิศวรมีพระประสงค์จะประดิษฐานภูเขาใหญ่ให้เป็นหลักของโลก จึงทรงเอาพระจุฑามณี (ปิ่นปักผม) ปักลงที่ใจกลางของพื้นภพ บันดาลให้เป็นเขาพระสุเมรุ แล้วเอา พระสังวาล มาสร้างเป็นทิวเขา สวมรอยเขาพระสุเมรุอีก 7 ทิว เรียกว่า สัตบริภัณฑคีรี ก็เพื่อจะให้เป็นที่อาศัยของทวยเทพทั้งหลาย

เขาพระสุเมรุนี้ ตั้งอยู่เหนือน้ำ 84,000 โยชน์ ใต้เขาพระสุเมรุมีเขา 3 ลูกรองรับเป็นฐานเรียกว่า ตรีกูฏ (สามเส้าหรือสามยอด) มีภูเขาล้อมรอบ 7 ทิว เรียกว่าสัตบริภัณฑคีรี คือทิวเขา ยุคนธร กรวิก อิสินธร สุทัศ เนมินธร วินันตกะ และอัสกัณ เป็นที่สถิตของเทวดา จตุมหาราชิก และบริวารสถิตอยู่

ภายในจักรวาล มีภูเขาชื่อ หิมวา (หิมาลัย) ของจักรวาลทั้งหมด เป็นเทือกเขายาวติดกันเป็นพืด เรียกว่า เขาจักรวาล

โดยแต่ละจักรวาล มีพระอาทิตย์ พระจันทร์ ดาวดึงษ์ อุสุรพิภพ อเวจีนรก และมหาทวีปทั้ง 4 คือ

-อุตรกุรุทวีป ตั้งอยู่ทางเหนือของภูเขาพระสุเมรุ
-บุพวิเทหทวีป ตั้งอยู่ทางตะวันออกของเขาพระสุเมรุ
-ชมพูทวีป ตั้งอยู่ตอนใต้เขาพระสุเมรุ คือโลกของเรา
-อมรโคยานทวีป ตั้งอยู่ทางตะวันตกของเขาพระสุเมรุ

ในมหาทวีปทั้ง 4 ยังมีทวีปน้อยๆ เป็นบริวารอีก 2000 ทวีป

ในทิศทั้ง 4 ของจักรวาล มีมหาสมุทรทั้ง 4 อันมีน้ำเต็มเป็นนิจ คือ

-ปิตสาคร ทางทิศเหนือ มีน้ำสีเหลือง
-ผลิกสาคร ทางทิศตะวันตก มีน้ำใสสะอาด เหมือนแก้วผลึก
-ขีรสาคร เกษียรสมุทร ทางทิศตะวันออก มีน้ำสีขาว
-นิลสาคร ทางทิศใต้ มีน้ำสีน้ำเงินอมม่วง

.....
อุตรกุรุทวีป อยู่เหนือของภูเขาพระสุเมรุ มีพื้นที่เป็นรูปสี่เหลี่ยม เนื้อที่กว้าง 8,000 โยชน์ เป็นที่ราบ มีต้นไม้นานาชนิด คนรูปร่างงาม ในแผ่นดินอุตรกุรุ มีต้นกัลปพฤกษ์ต้นหนึ่ง ถ้าอยากได้อะไร ก็ไปนึกเอาที่ต้นกัลปพฤกษ์

บุพวิเทหะทวีป ตั้งอยู่ทางตะวันออกของเขาพระสุเมรุ มีรูปเหมือนพระจันทร์เต็มดวง เนื้อที่กว้าง 7000 โยชน์ มีเกาะ 400 เกาะ คนหน้ากลมเหมือนดวงจันทร์

ชมพูทวีป คืออินเดีย อยู่ตอนใต้เขาพระสุเมรุ รูปเหมือนเกวียน มีต้นไม้หว้ามากในทวีปนี้ ด้านตะวันออก มีต้นชมพู่ (บ้างก็เรียกไม้หว้า) สูง 1000 โยชน์ กว้างโดยรอบ 1000 โยชน์ น้ำของชมพู่ไหลลงมาเป็นแม่น้ำ สู่ทิศตะวันตก เป็นน้ำกายสิทธิ์ ถูกสิ่งใดสิ่งนั้นกลายเป็นสีทอง มีนามว่า พังครนที เป็นน้ำไหลลงมาเป็นแม่น้ำชมพู ประชาชนใช้น้ำนี้กินไม่เกิดดรคภัยไข้เจ็บ ไม่มีกลิ่นตัว ไม่รู้สึกเหนื่อย และไม่ชรา น้ำลาดดินสองข้างฝั่ง ได้รับโอชะ ดูดน้ำชมพู่ไว้ ต้องลมโชยงวดเป็นทอง เรียกว่า ทองชมพูนุช ซึ่งพวกนักสิทธิ์เอาไปทำเป็นเครื่องประดับ

อมรโคยานทวีป ตั้งอยู่ทางตะวันตกของเขาพระสุเมรุ มีรูปเหมือนพระจันทร์ครึ่งซีก เป็นแผ่นดินกว้าง 9000 โยชน์ ประกอบด้วยเกาะ และแม่น้ำใหญ่น้อย มีไม้กระทุ่มประจำทวีปนี้ คนหน้าเหมือนดั่งเดือนแรม จมูกโด่ง คางแหลม

.....
บนยอดเขาพระสุเมรุ คือสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ มีนครแห่งเทพที่ชื่อ นครไตรตรึงษ์ อยู่ มีพระอินทร์เทวราชเป็นผู้ปกครอง ทำหน้าที่เป็นเทวราชผู้อภิบาลโลก และพิทักษ์คุณธรรมให้แก่มนุษย์ ที่อยู่ของพระอินทร์เรียกว่า ไพชยนต์มหาปราสาท ตรงกลางเป็นที่ประดิษฐานแท่นบัณฑุกัมพล อันเป็นทิพยอาสน์ และสวรรค์ชั้นดาวดึงษ์นี้ เป็นสวรรค์ชั้นหนึ่งของ ฉกามาพจร (สวรรค์ที่เกี่ยวข้องกับความรัก) สวรรค์ ชั้นนี้ มีดังนี้

   1) จตุมหาราชิก เป็นที่อยู่ของท้าวจตุโลกบาลทั้ง 4 มี "ท้าวกุเวร" หรือบางทีเรียกว่า ท้าวเวสสุวรรณ รักษาทางทิศอุดร มีพวกยักษ์เป็นบริวาร "ท้าวธตรฐ" รักษาทางทิศบูรพา มีพวกคนธรรพ์เป็นบริวาร "ท้าววิรุฬหก" รักษาทางทิศทักษิณ มีพวกุมภัณฑ์ (อสูรจำพวกหนึ่ง) เป็นบริวาร "ท้าววิรุฬปักษ์" รักษาทางทิศประจิม มีฝูงนาคเป็นบริวาร

   2) ดาวดึงส์ มีวิมานอยู่บนเขาพระสุเมรุ มีพระอินทร์เป็นใหญ่

   3) ยามา มีท้าวสุยามเทวราช ปกครอง (สุ-ยาม)

   4) ดุสิต มีท้าวสันนุสิต เป็นใหญ่ สวรรค์ชั้นนี้กล่าวกันว่ามีความศักดิ์สิทธิ์ คือ เป็นที่เกิดแห่งพระโพธิสัตว์ในชาติที่กำลังบำเพ็ญบารมี และยังเป็นสวรรค์ชั้นที่พุทธบิดามารดา และผู้มีบุญวาสนาอื่นๆ อีกมาก เคยถือกำเนิดเป็นเทวดาในสวรรค์ชั้นนี้
ในวรรณคดีไทย กล่าวถึงสวรรค์ชั้นนี้มาก

   5) นิมมานรดี มีท้าวสุนิมมิต ปกครอง เทวดาผู้สถิตในสวรรค์ชั้นนี้มีบุญญานุภาพมาก มีความประสงค์สิ่งใด ก็เนรมิตได้สมความปรารถนา

   6) ปรนิมมิตวสวตี มีพญามาร วสวตี ที่มาผจญพระพุทธเจ้าตอนตรัสรู้ ปกครอง สวรรค์ชั้นนี้มีความเป็นอยู่สุขสบายกว่าทุกชั้น แม้จะเนรมิตอะไร ก็มีเทวดาชั้นที่ 5 เนรมิตให้

...
ป่าหิมพานต์ มีสระอยู่ 7 สระ คือ สระอโนดาต มันทากินี กุณาล สหัปปดาต กัณมุณฑ์ รดาการ ฉัททันต์ สระที่รู้จักกันดีคือ สระอโนดาต

มีภูเขาล้อมรอบ 5 ลูก คือ - สุทัศนกูฏ ซึ่งล้วนไปด้วยทอง - เขาจิตรกูฏ ซึ่งล้วนไปด้วยแก้ว - เขากาลกูฏ ล้วนแล้วด้วยนิลมณี    - เขาไกรลาส ล้วนแล้วด้วยเงิน ที่สถิตของพระอิศวร และ - คันธมาทกูฏ ล้วนแล้วด้วยแก้วมณีและพันธุ์ไม้หอมต่างๆ บางชนิดดอกหอม บางชนิดเปลือกหอม บางชนิดยางหอม บางชนิดรากหอม เขานี้ ถ้าเดือนมืด จะแลเห็นรุ่งเรือง เหมือนถ่านเพลิงอันลุกโชน ถ้าเดือนหงาย ก็เรืองเหมือนไฟไหม้ป่า ส่วนที่เชิงเขามีผาชะโงก เรียกว่า นันทมูล เป็นที่ซึ่งพระปัจเจกพุทธเจ้าทั้งหลายโปรดประทับ มีถ้ำคูหา 3 แห่ง คือ สุวรรณคูหา มณีคูหา และรัชฏคูหา

น้ำในสระอโนดาตใสสะอาด และเต็มเปี่ยมอยู่เสมอ สระนี้มีท่าน้ำอยู่ 4 ท่า เป็นที่อาบน้ำของเทวดาคือ เทพธิดาท่าหนึ่ง พระปัจจเจกพุทธเจ้าท่าหนึ่ง ฤาษีวิทยาธรท่าหนึ่ง พระอรหันต์ท่าหนึ่ง

น้ำในสระอโนดาตนี้ ไหลออกตามซอกภูเขาที่อยู่รอบ 4 ทิศ ภูเขานี้มีรูปปากช่องเป็นหน้าสิงห์ หน้าช้าง หน้าม้า และหน้าวัว

น้ำที่แยกออกไปทางเขาหน้าสิงห์ ผ่านไปทางแดนตะวันออกของเขาหิมพานต์ อันเป็นที่อยู่ของราชสีห์นานาชนิด ซึ่งกล่าวว่ามี 4 ชนิด คือ
   ๑) ติณสีหะ หรือติณราชสีห์ มีร่างกายสีแดงเหมือนขานกพิราบ และใหญ่เท่ากับวัวหนุ่ม กินหญ้าเป็นอาหาร
   ๒) กาฬสีหะ มีร่างกายสีดำ และใหญ่เท่ากับวัวหนุ่ม กินหญ้าเป็นอาหาร
   ๓)บัณฑุสีหะ หรือบัณฑุสุรมฤคินทร์ มีร่างกายใหญ่เท่าวัวหนุ่ม กินเนื้อเป็นอาหาร
   ๔) ไกรสรสีหะ มีริมฝีปาก หางและเท้าสีแดงตั้งแต่ศีรษะลงไปถึงหลัง มีลายแดงพาดสามแถว และวนรอบๆตะโพก ๓ รอบ ที่ต้นขามีขนปกคลุมลงมาตั้งแต่บ่ามีสีเหมือนผ้ากำพล ส่วนร่างกายที่เหลือนอกจากนี้เป็นสีขาวทั้งหมด กินเนื้อเป็นอาหาร

ส่วนน้ำในสระที่ไหลออกจากเขาหน้าวัว ก็กลายเป็นแม่น้ำสายต่างๆ อันแยกออกเป็น 5 สาย เรียกว่า ปัญจมหานที คือ คงคา ยมนา อจิรวดี สรภู และมหิ

ส่วนที่ไหลออกจากหน้าม้า น้ำเป็นสีเขียว ผ่านเป็นแม่น้ำสินธุ ซึ่งเป็นที่อยู่ของม้าสินธพ

ส่วนที่ผ่านด้านหน้าเหนือ ที่ไหลออกจากเขาหน้าช้าง น้ำเป็นสีเหลือง ผ่านแดนอันเป็นที่อาศัยของช้างตระกูลต่างๆ 10 ตระกูล คือ
   1) กาฬวกหัตถี สีดำ เกิดที่เขากาฬคีรี
   2) คังไคยหัตถี สีน้ำ เกิดใกล้แม่น้ำคงคา
   3) บัณฑรหัตถี สีเหลือง หรือขาวสะอาด
   4) ตามพหัตถี สีทองแดง
   5) ปิงคลหัตถี สีจำปาหรือน้ำตาล
   6) คันธหัตถี ช้างตระกูลนี้กลิ่นหอม สีไม้กฤษณา
   7) มังคลหัตถี กิริยาท่าเดินงดงาม สีนิลอัญชัญ

เหมหัตถี สีทอง
9) อุโปสถหัตถี สีทอง
10) ฉัททันตหัตถี สีขาวบริสุทธิ์ มีปากและเท้าแดง

..........
(แหล่งที่มา : ประวัติวรรณคดี ของ รศ.ประจักษ์ ประภาพิทยากร)

https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%A3%E0%B8%B8