[5] ชื่อภูมิประเทศ ชื่อเมือง ในเรื่อง สามก๊ก

1 Hour 1 Day 1 Week 1 Month Forever
Login with username, password and session length

[5] ชื่อภูมิประเทศ ชื่อเมือง ในเรื่อง สามก๊ก

https://www.samkok911.com/p/cities-in-three-kingdoms.html





ชื่อภูมิประเทศ ชื่อเมือง ในเรื่อง สามก๊ก

    ชื่อภูมิประเทศ ชื่อเมือง ในเรื่อง สามก๊ก : คัดมาจากหนังสือ "ตำนานหนังสือสามก๊ก" ที่ พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ ทรงแต่ง เป็นภาคผนวก ประกอบกับหนังสือสามก๊กฉบับงานพระเมรุสมเด็จพระปิตุจฉาเจ้า ฯ , พิมพ์ที่โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร เมื่อ พ.ศ. ๒๔๗๑

    ข้อมูลชื่อภูมิประเทศเหล่านี้ ประกอบด้วยชื่อ มณฑล เมือง ตำบล ภูเขา แม่น้ำ วัด ฯลฯ ในเรื่อง สามก๊ก พร้อมรายละเอียดคำอธิบาย ซึ่งจะมีประโยชน์ต่อผู้ที่สนใจศึกษาอย่างยิ่ง

 

ชื่อภูมิประเทศ ชื่อเมือง ในเรื่อง สามก๊ก

ชื่อเมือง   รายละเอียด

กิก๊ก   ภูเขา อยู่ภาคเหนืออำเภอเพาเฉ่ง มณฑลเซียนซี
กิจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งพระเจ้าอูเต้ ราชวงศ์แฮ่ เมื่อตอนปลายราชวงศ์ฮั่นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองเงียบกุ๋น (ดูอักษร ง) ครั้งสามก๊ก มณฑลกิจิ๋ว   เป็นของวุยก๊ก วุยก๊กย้ายที่ว่าการมณฑลไปตั้งที่เมืองสินตู ราชวงศ์ภายหลังสามก๊กลงมาชี้เอาเมืองสินตู ในมณฑลจิลี เปนเมืองกิจิ๋ว

กิเป๋ง   เมือง เมืองเก่าอยู่แขวงอำเภอลิงเอี้ยง มณฑลซันตง
กิลกกุ๋น   เมือง ภายหลังเรียกซุนเตอะฟู้ มณฑลจิลี
กิสาน   ภูเขา อยู่ภาคตวันตกเฉียงเหนืออำเภอซีห้อ มณฑลกังซก
กิสุยก๋วน   ด่าน อยู่ในมณฑลโห้ลำ
กีซุย   แม่น้ำ อยู่ในมณฑลโห้ลำ
กีสาน   ภูเขา อยู่ภาคตวันออกอำเภอเพาะ มณฑลซันตง
เกเต๋ง, แกเต๋ง[๑]   ตำบล ภายหลังเรียกแกจั๋ว อยู่ในมณฑลกังซก
แกหิน   เมือง อยู่ในมณฑลเจเกียง
ไกซุย   ตำบล ภายหลังเรียกตำบลฮันเค้า มณฑลฮูเป
ไก่เหลียง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงใต้ อำเภอลินจิ้น มณฑลซันซี
ไกเอี๋ยง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงเหนือ อำเภอเมียน มณฑลเซียนซี ภายหลังเปลี่ยนไปอยู่ในมณฑลฮูเป
โกเหลง, โกเปงเหลง   ตำบล ภายหลังเปนอำเภอโกเหลง อยู่ในมณฑลเซียนซี
เกาจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลครั้งราชวงศ์ไซ่ฮั่น เมื่อตอนปลายราชวงศ์ตั้งฮั่นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองกวงสิน คืออำเภอซังงาว มณฑลกวงซี ครั้งสามก๊ก มณฑลเกา   จิ๋วเปนของง่อก๊ก ง่อก๊กแบ่งมณฑลนั้นเปน ๒ มณฑล คือมณฑลกวงจิ๋ว (กวางตุ้ง) มณฑล ๑ ตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองฟันงี มณฑลเกาจิ๋ว มณฑล ๑ ตั้งที่ว่า   การมณฑลที่เมืองลงเผียน คือหัวเมืองมณฑลฮานอยประเทศญวน ภายหลังแยกเปน ๓ คือ มณฑลกวงซี ๑ มณฑลกวางตุ้ง ๑ ประเทศญวน ๑

เกาเสีย   เมือง อยู่ภายใต้อำเภอคงไล มณฑลเสฉวน
กำลอ   วัด อยู่ที่ไหล่เขาเปกู ภาคเหนืออำเภอตังถู มณฑลเกียงซู
กำเหลง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคใต้อำเภอชิงพิง มณฑลซันตง
ก๊กเส, กักเสีย   เมือง เมืองเก่าอยู่แขวงอำเภอเหียน มณฑลจิลี
ก๊กสัน   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ไหน
กงจ๋ง   เมือง เมืองเก่าอยู่ที่อำเภออวาย ในมณฑลจิลี แลตั้งอำเภอขึ้นใหม่เรียกกงจ๋ง อยู่ในมณฑลจิลีเหมือนกัน
ก๋งฮาน, เก้งฮัน   เมือง ในมณฑลเสฉวนมีเมืองชื่ออย่างนี้ ๓ เมือง ไม่ทราบว่าเปนเมืองใดแน่
กังจู๋   ตำบล ความจริงเปนหาดทราย ไม่นิยมว่าเปนที่ตรงไหน
กังจิ๋ว   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตก อำเภอปา มณฑลเสฉวน
กังตั๋ง   เมือง ที่จริงไม่ใช่ชื่อเมือง เปนภาคหนึ่งหรือก๊กหนึ่ง ตั้งขึ้นเมื่อครั้งราชวงศ์ฮั่นถึงสามก๊ก ต่อมาเปลี่ยนเปนเมืองกังหนำหรือภาคกังหนำ คนภายหลังหมาย   เอามณฑลเกียงซู เปนภาคกังตั๋ง ชี้เอาแม่น้ำเกียงจือเปนศูนย์กลาง เพราะมณฑลเกียงซูตั้งอยู่ภาคตวันออกเฉียงใต้แม่น้ำนั้น

กังเต๋ง   ตำบล ไม่ใช่ตำบลใหญ่โต หมายเอาศาลาที่ฝั่งน้ำเท่านั้น
กังหนำ   เมือง (ดูกังตั๋ง)
กังเหลง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอกังเหลง มณฑลฮูเป
กังอั๋น   อ่าว ภายหลังมาเปนอำเภอ เมืองเก่าอยู่ภาคตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอกังอั๋น มณฑลฮูเป
กังแฮ   เมือง ภายหลังเปนอำเภอ เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงเหนือ มณฑลฮูเป
เก๋งก๋วน   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเก๋ง มณฑลงางไฝ
เกงจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งพระเจ้าอูเต้ ราชวงศ์แฮ่ ตอนปลายราชวงศ์ตั้งฮั่นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองฮังเสียว เมืองเก่าอยู่ภาคตวันออกเฉียงเหนือ    อำเภอวูหลิง มณฑลฮูลำ ครั้งสามก๊ก ย้ายที่บัญชาการมณฑลเกงจิ๋วไปตั้งที่เมืองนำกุ๋น (ดูอักษร น) ราชวงศ์ภายหลังสามก๊ก ชี้เอาเมืองนำกุ๋นเปนเมืองเกงจิ๋ว
   เกงเตียว   เมือง ที่จริงเกงเตียวแปลว่าเมืองหลวง แล้วแต่เมืองหลวงตั้งที่ไหนก็เรียกว่าเกงเตียว เช่นครั้งราชวงศ์ไซ่ฮั่น ตั้งเมืองลกเอี๋ยงเปนเมืองหลวง ก็   เรียกว่าเกงเตียว คำว่าเกงเตียวยังใช้เรียกเมืองหลวงมาจนทุกวันนี้

เกงสัน   ภูเขา เขาเกงมีหลายแห่ง อยู่นอกประตูเซียนวู้เมืองปักกิงก็มี อยู่ภาคใต้อำเภอเอียนซือมณฑลโห้ลำก็มี อยู่ภาคตวันออกเฉียงใต้อำเภอเช่ามณฑลซันตงก็มี    อยู่ภาคตวันออกเฉียงใต้อำเภอฮีมณฑลซันซีก็มี เขาเกงสันที่เรียกในเรื่องสามก๊ก จะเปนที่ไหนไม่ทราบชัด

ก่องเล่ง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันออกเฉียงเหนืออำเภอเกียงตูมณฑลเกียงซู
เกียงเสีย, เจียงเสีย, เสเกียง   เมือง ไม่ปรากฎว่าอยู่ที่ไหน
เกียดเช็ก   เมือง ที่จริงเปนชื่อภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหนแน่
กินโต๋   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
กินต้าย, กิมโต๋   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
กุนจิ๋ว, หุนจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งพระเจ้าอูเต้ ราชวงศ์แฮ่ ครั้งราชวงศ์ตั้งฮั่นตั้งที่ว่าราชการมณฑลที่เมืองเชียงเยะ เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียง   เหนืออำเภอลิงเฮียง มณฑลซันตง ครั้งสามก๊ก มณฑลกุนจิ๋วเปนของวุยก๊ก ย้ายที่ว่าการมณฑลไปตั้งที่เมืองลินคิว เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงใต้ อำเภอ   ฝานมณฑลซันตง ราชวงศ์ภายหลังสามก๊กลงมา ชี้เอาเมืองเฮียคิวเปนเมืองกุนจิ๋ว

กวนต๋ง   ด่าน ก่วนต๋ง แปลว่าระหว่างด่าน คือมณฑลเซียนซี เพราะมณฑลนี้อยู่ในระหว่างด่านฮำก๊ก ด่านอู้ ด่านซัน ด่านเสียว
กวนหยง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอกวนหยง มณฑลเกียงซี เมืองเก่าอยู่ภาคเหนืออำเภอขึ้นไป
เกียนเงียบ   เมือง เดิมเรียกเมืองเบาะเหลง ครั้งสามก๊กพระเจ้าซุนกวนตั้งเมืองหลวงที่เหมืองเบาะเหลง จึงเปลี่ยนชื่อเปนเกียนเงียบ ครั้งราชวงศ์เหมงตั้งเมืองหลวงที่เมือง   เกียนเงียบเปลี่ยนชื่อว่านางกิง ต่อมาเปลี่ยนเปนเมืองเกียงลิงฟู้

เกียบแฮ   ตำบล ภายหลังเรียกอำเภอเกียบ อยู่ในมณฑลโห้ลำ
กิมก๊กกี, เยมก๊กกี, เยมโกะ   ด่าน ภายหลังเปนเมืองเกียมโกะจิ๋ว เมืองด่านเก่าอยู่ภาคตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอเกียมโกะ มณฑลเสฉวน
กิมกั๋ง   แม่น้ำ มี ๒ อยู่ในมณฑลเกียงซี ๑ มณฑลเสฉวน ๑ ในเรื่องสามก๊กหมายเอาแม่น้ำมณฑลเสฉวน
กิมงันเกียวโป๋   ตะพาน ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
กิมโต๋   ภูเขา (ดูที่กินต้าย)
กิมปินสาน   ภูเขา อยู่ในมณฑลเสฉวน
กิมหลงเสีย   เมือง วุยก๊กครั้งสามก๊กสร้างขึ้น เมืองเก่าอยู่ภาคตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอลกเอี๋ยง มณฑลโห้ลำ
กิมเสีย   เมือง เมืองกิมเสียมี ๒ เมือง อยู่ในมณฑลกังซก ในเรื่องสามก๊กจะเปนเมืองไหนไม่ปรากฎชัด
เกียมเหลง   เมือง ภายหลังเรียกลิงย่อนฟู้ อยู่ในมณฑลเสฉวน
กิวกัง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงเหนือ อำเภอติงย่อน มณฑลงางไฝ แล้วเปลี่ยนไปอยู่ในมณฑลเกียงซี
กุยกี   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
กุยก๋วน   ด่าน ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
กุ๋ย   ภูเขา ภายหลังเรียก จีกุ๋ย อยู่ในมณฑลฮูเป
กวยเซีย   ด่าน ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
กัวต่อ   เมือง อยู่ภาคตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอจงเปี๋ยน มณฑลโห้ลำ ต่อมาเปนเมืองร้าง

ขยกโอ๋   ตำบล ต่อมาเรียกตำบลตังเอี้ยง มณฑลเกียงซู
ขยกเอี๋ยง   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
โคกุ๋น   เมือง อยู่ภาคใต้เมืองจุนงีฟู้ มณฑลกุยจิ๋ว
เคก   เมือง เมืองเก่าอยู่แขวงอำเภอพิงลก มณฑลซันซี
คอนจุง   ตำบล ต่อมาเปนอำเภอคอนเฉ่ง มณฑลเซียนซี
ฆอโผ   ตำบล อยู่ในมณฑลโห้ลำ
งอก๊ก   ทาง คือทางเขาจืองอก๊ก อยู่ภาคใต้อำเภอเตียงฮัน มณฑลเซียนซี เปนทางลัดระหว่างเมืองตังฉวน เมืองเตียงฮัน และเมืองลกเอี๋ยง
ง่อกุ๋น   เมือง ภายหลังเรียกซูเจียว มณฑลเกียงซู
หงี   เมือง ภายหลังเรียกหงีเฉ่ง มณฑลซันซี
งีเต๋า   เมือง ภายหลังเปนอำเภองีเต๋า มณฑลฮูเป
งีหยง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันออก อำเภอท่งปะ มณฑลโห้ลำ
งูปีสัน   ภูเขา เขางูปีมี ๓ ที่มณฑลเสฉวน ๑ มณฑลกวงซี ๑ มณฑลฮกเกี้ยน ๑ ภูเขางูปีในเรื่องสามก๊กคือเขางูปีมณฑลเสฉวน
โงงิวสัน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
โงหลังกั๋ง   ภูเขา อยู่ภาคตวันตกเฉียงใต้ อำเภอลำหยง มณฑลโห้ลำ
เงาไกสัน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เง้าเขเซีย   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
งักแกเสีย   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
งักปุนก๋วน   ด่าน ตำบลงักปุนอยู่ภาคตวันออก อำเภอลินท่ง มณฑลเซียนซี
งินแข   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
งินตีสัน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
งวนเสีย   เมือง ภายหลังเปนอำเภองวนเสีย อยู่ในมณฑลจิลี
เงียบกุ๋น   เมือง เมืองเก่าอยู่ในแขวงอำเภอลินเจียง มณฑลโห้ลำ
งิวจู๋   ตำบล เปนด่านอยู่ในมณฑลงางไฝ
งิวเทาสัน   ภูเขา ภูเขางิวมี ๒ อยู่ในมณฑลเกียงซู ที่กล่าวในสามก๊กไม่ปรากฎชัดว่าลูกไหน
จี   เมือง ภายหลังเปนอำเภอจีกุ๋ย มณฑลฮูเป เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตก อำเภอจีกุ๋ย มณฑลฮูเป
จือเสีย, โจะเทาเสีย, เซ็กเทา   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกอำเภอเกียงหลิง มณฑลเกียงซู
จูเต๋ง   ตำบล (ดูที่อูเต๋ง)
เจซุย   แม่น้ำ อยู่ในมณฑลโห้ลำ
เจปัก   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันออกเฉียงใต้ อำเภอเชี่ยงชิง มณฑลซันตง
แจตอก   เมือง เมืองเก่าอยู่ในแขวงอำเภอเสียวชัน มณฑลเจเกียง
เจาอ๋อ   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเจามณฑลงางไฝ เมืองเก่าล่มเปนทะเลสาบ คือทะเลสาบพรมแดนอำเภอเจา อำเภอหัยหุย อำเภอโลกั๋ง อำเภอซีเฉ่ง
เจ้ากุ๋น, เจียวกุ๋น   เมือง เมืองเก่าอยู่แขวงอำเภอเปาะ มณฑลงางไฝ
เจ้าซุย, เตียวซุย   แม่น้ำ อยู่ในมณฑลกังซก
เจ้าเส, เตียวเจี๋ยง, เตียวเอี๋ยง   เมือง เมืองเก่าอยู่แขวงอำเภอลินท่าม มณฑลกังซก
เจ้าสัน   ทาง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
จำก๊ก   ด่าน (ดูที่เซียก๊ก)
จงก๋วน   เมือง (ดูที่อันจงก๋วน)
จงพวน   เมือง ภายหลังเปนอำเภอจงพวน มณฑลโห้ลำ
เจียงโต๋   ตำบล ทางตั้งแต่ภาคเหนืออำเภอเพาเฉ่ง ถึงภาคตวันออกเฉียงเหนืออำเภอฝง มณฑลเซียนซี
เจียงเสีย   เมือง (ดูที่เกียงเสีย)
เจียงโห   แม่น้ำ อยู่ในมณฑลจิลี
จันเค้า   ทาง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
จิ้น   เมือง คือมณฑลซันซี
จิ๋นก๊ก   เมือง คือมณฑลเซียนซี
จุนสัว   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงเหนือ อำเภอคายฝง มณฑลโห้ลำ
จวนหยกสัน   ภูเขา คือเขาหยกจวน ภูเขาชื่อนี้มี ๒ อยู่ภาคตวันตกเฉียงเหนือเมืองปักกิง ๑ อยู่ภาคตวันตกอำเภอตังเอียง มณฑลฮูเป ๑ ภูเขาหยกจวนที่กล่าวใน   เรื่องสามก๊กจะเปนลูกใดไม่แน่

เจียนต๋อง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอ มณฑลเจเกียง เมืองเก่าอยู่แขวงอำเภอเจียนต๋อง มณฑลเจเกียง
เจียวก๊ก   เมือง เมืองเก่าอยู่แขวงอำเภอเปาะ มณฑลงางไฝ
เจียวกุ๋น   เมือง (ดูที่เจ้ากุ๋น)
เจี๋ยวซอง   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
จัวปักสก   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
โจะเทาเสีย   เมือง (ดูที่จือเสีย)
ฉบวยโผ   ทาง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ฉสองกุ๋น   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงใต้ อำเภอกิวเกียง มณฑลกังไส
โฉหยง, โฉเหียง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอโฉหยง มณฑลจิลี เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงเหนือ อำเภอฝงไท มณฑลงางไฝ
โฉะเปงสัน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เฉงจิ๋ว, เชงจิ๋ว, เชียงจิ๋ว, เซ้งจิ๋ว, เซียงจิ๋ว, ซุนจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งพระเจ้าอูเต้ ราชวงศ์แฮ่ ครั้งราชวงศ์ฮั่นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองลิมฉี ราชวงศ์   ภายหลังสามก๊กลงมาชี้เอาเมืองลิมฉีเปนเมืองเฉงจิ๋วฟู้

ฉวนเค้า, ซอนเค้า   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ฉิวฉุน, ชิวฉุน   เมือง ภายหลังเปนอำเภอฉิวฉุน มณฑลงางไฝ
ชิจิ๋ว, ชิวจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งพระเจ้าอูเต้ ราชวงศ์แฮ่ ครั้งราชวงศ์ตั้งฮั่นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองท่าง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงใต้ อำเภอ   ท่างเฉ่ง มณฑลซันตงวุยก๊ก ครั้งสามก๊กย้ายที่ว่าการมณฑลไปตั้งที่เมืองเพงเสีย ราชวงศ์ภาคหลังสามก๊กลงมา ชี้เอาเมืองเพงเสียเปนเมืองชีจิ๋ว

ชะงันโผ   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ชิงเอี๋ยง   แม่น้ำ ภายหลังมาเรียกชิมเอี๋ยง อยู่ภาคเหนืออำเภอกิว มณฑลกังใส
เชงจิ๋ว   เมือง (ดูที่เฉงจิ๋ว)
เชงเอี๋ยง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเชงเอี๋ยง มณฑลโห้ลำ
ชองเตง, ซองเต๋ง   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เชียงจิ๋ว   เมือง (ดูที่เฉงจิ๋ว)
เชิงสัน   ภูเขา ภายหลังเรียกภูเขาเชิงเสีย อยู่ภาคตวันตกเฉียงใต้ อำเภอก๋ง มณฑลเสฉวน
ชันซก   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ชินเสีย   เมือง (ดูที่ซินเสีย)
ชิวจิ๋ว   เมือง (ดูที่ชีจิ๋ว)
ชิวฉุน   เมือง (ดูที่ฉิวฉุน)
ชัวหยิน   แม่น้ำ อยู่แขวงอำเภอหวายอิน มณฑลเกียงซู

ซีหลง, เสเหลียง   เมือง ตั้งขึ้นครั้งราชวงศ์จิ้น ภายหลังมาเปนอำเภอวูไว มณฑลกังซก
ซีเสง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันออกอำเภอไถห้อ มณฑลงางไฝ
เซเปงก๋วน   ด่าน ภายหลังเปนอำเภอเซเป๋ง มณฑลโห้ลำ
ไซสิน   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เซ็กเต๋ง   ตำบล อยู่ภาคตวันออกเฉียงเหนืออำเภอเฉียนซัน มณฑลงางไฝ
เซ็กเทา   เมือง (ดูที่จือเสีย)
เซ็กเพ็ก   ภูเขา อยู่ฝั่งขวาแม่น้ำเอียงจือภาคตวันออกเฉียงเหนืออำเภอเกียฮี้ มณฑลฮูเป
ซงกั๋ง   เมือง ที่จริงเปนชื่อแม่น้ำ ภายหลังมาเรียกซงโห อยู่ในแขวงเมืองซงหยงฟู้ มณฑลฮูเป
ซงหยง   เมือง อยู่ในมณฑลฮูเป
ซ่งหยง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันออกเฉียงใต้ อำเภอจ๊กซันมณฑลฮูเป
ซังงาว   เมือง ภายหลังเปนอำเภอซังงาว อยู่ในมณฑลกวงซี
เซ้งจิ๋ว   เมือง (ดูที่เฉงจิ๋ว)
เซงเซ็ก   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เซงโต๋   เมือง อยู่ในมณฑลเสฉวน
ซองสัน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เซียงจิ๋ว   เมือง (ดูที่เฉงจิ๋ว)
เซียงต๋ว   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคใต้อำเภอเอี้ยงคยก มณฑลซันซี
เซียงเท้ง, เสียงเท้ง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงใต้อำเภอเทียนซุย มณฑลกังซก
เซียงเป๋ง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคเหนืออำเภอเลียวเอี๋ยง มณฑลฝงเทียน
เซียงหยง   เมือง เมืองเก่าอยู่ที่พรมแดนเมืองลำหยงฟู้ มณฑลโห้ลำกับเมืองเซียงหยงฟู้ มณฑลฮูเป เมืองเซียงหยงฟู้ตั้งขึ้นครั้งราชวงศ์เหมง
เซียงไส   เมือง ครั้งสามก๊กยังไม่มี พึ่งตั้งขึ้นเมื่อครั้งราชวงศ์ซ้อง แล้วเปลี่ยนเปนมณฑลเซียนซี
เซียงสัน, เสียงสัน   เมือง ภายหลังมาเปลี่ยนเปนอำเภอเสียงสันมณฑลเจเกียง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงเหนืออำเภอย่งสี มณฑลจิลี
ซันกวน   เมือง เปนเมืองด่านอยู่ภาคตวันตกเฉียงใต้ อำเภอเปากี มณฑลเซียนซี
ซันหยง   เมือง ภายหลังมาเปนอำเภอซันหยง มณฑลเกียงซู เมืองซันหยงว่าสร้างขึ้นในสมัยไซ่จิ้นหรือตั้งจิ้น ไม่แน่
ซันเอี๋ยง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอซิวบู มณฑลโห้ลำ
ซินก๋วน   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ซินเฉีย   แม่น้ำ ภายหลังเรียกซินซุย อยู่ในมณฑลเสฉวน
ซินเสีย, ชินเสีย   เมือง ครั้งสามก๊กเมืองซินเสียมี ๒ เมือง คือเมืองซินเสียฝ่ายโจผี ซึ่งภายหลังเปลี่ยนเปนอำเภอฟ่าง มณฑลฮูเปเมือง ๑ เมืองซินเสียฝ่ายซุนกวน ซึ่งภายหลังเปนอำเภอซินเสีย มณฑลเจเกียงเมือง ๑
ซินเอี๋ย   เมือง ภายหลังเปนอำเภอซินเอี๋ย อยู่ในมณฑลโห้ลำ
ซินฮอง   เมือง เมืองเก่าอยู่ภาคตวันตกเฉียงเหนืออำเภอลินท่ง มณฑลเซียนซี
ซุนจิ๋ว   เมือง (ดูที่เฉงจิ๋ว)
ซุนหยง   เมือง ครั้งสามก๊กยังไม่มี พึ่งตั้งขึ้นเมื่อครั้งราชวงศ์เหม็ง แล้วต่อมาเปนอำเภอซุนหยง อยู่ในมณฑลเซียนซี
ซอนเค้า   ตำบล (ดูที่ฉวนเค้า)
ซิมหวย, เซียหวย   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เซียมก๊ก   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ซิวสาน   ภูเขา ภูเขาซิว มี ๓ อยู่ในมณฑลโห้ลำ ๒ มณฑลเซียนซี ๑ ที่กล่าวถึงในเรื่องสามก๊กจะเปนเขาใดไม่แน่
เซียก๊ก, จำก๊ก   ด่าน อยู่ในมณฑลเซียนซี
เซียหยี   แม่น้ำ อยู่ในมณฑลยงลำ
เซียหวย   เมือง (ดูซิมหวย)
ซัวตัง   เมือง ตั้งขึ้นภายหลังสามก๊ก หมายเอาหัวเมืองภาคหนึ่ง ซึ่งอยู่ทางตวันออกเขาไทหัง คือมณฑลซันตง ซึ่งสำเนียงพวกแต้จิ๋วเรียกว่ามณฑลซัวตัง
ฌ้อ   เมือง เปนชื่อเดิมครั้งเลียดก๊ก คืออาณาจักรอันหนึ่ง ครั้งใต้เชงชี้เอาเมืองฮูลำมณฑลฮูเปเปนเมืองฌ้อ
ญี่สู   ตำบล อยู่ทางตวันตกเฉียงใต้อำเภอหังซัน ถึงพรมแดนอำเภอเฉา มณฑลงางไฝ เรียกกันเปน ๓ อย่าง ว่าญี่สู ๑ นำกวาน ๑ ตังหิน ๑
เตโกะ   เมือง คือที่พักเจ้าประเทศราชในเมืองหลวง
ไตกุ๋น, ไต้จิ๋ว   เมือง อยู่ในมณฑลซันซี
ไต้จิ้น   เมือง หมายเอาวุยก๊ก และจ๊กก๊ก เมื่อสุมาเอี๋ยนเปนพระเจ้าแผ่นดินแล้ว
ไต้เหลียง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอคายฝง มณฑลโห้ลำ
โตเสียง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันตกอำเภอโตเสียง มณฑลเจเกียง
เต๊กโตเสีย   เมือง ภายหลังเปนเต๊กโตจิ๋ว มณฑลกังซก
เตกหยง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเตกหยง เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงใต้ มณฑลเสฉวน
ตงกุ๋น, ตองกุ๋น   เมือง เปนหัวเมืองอยู่ในมณฑลกุนจิ๋ว ตั้งที่ว่าการที่อำเภอปักเอี้ยง
ตงก๋วน   ด่าน ภายหลังเปนอำเภอตง มณฑลเซียนซี
ตงเค้า   ทาง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ตงบันโบ๋   ตำบล อยู่ทางตวันตกเฉียงเหนืออำเภอตงเอี๋ยง มณฑลฮูเป
ตงหยง, ตงเอี๋ยง, ตองเอี๋ยง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอตงเอี๋ยง มณฑลฮูเป
ตังกั๋น   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ตังฉวน   เมือง ตั้งขึ้นภายหลังสามก๊ก คือหัวเมืองภาคตวันออก มณฑลเสฉวน
ตังเหลงก๋วน   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ตังหิน   เมือง (ดูที่ญี่สู)
ตั๋งเซ็กไต๋   ปราสาท อยู่ภาคตวันตกเฉียงใต้ อำเภอลินเจียง มณฑลโห้ลำ กระเบื้องมุงปราสาทนั้นนับถือกันว่าดีนัก อาจใส่น้ำไว้ได้นานไม่แห้ง กระเบื้องนั้นราคาแพง    ว่าทำหินฝนหมึกดีกว่ากระเบื้องอื่น

เตงกั๋ง   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เตงกุนสัน   ภูเขา อยู่ภาคตวันออกเฉียงใต้ อำเภอเมี้ยน มณฑลเซียนซี
เตงกวน   เมือง คืออำเภอฝานครั้งราชวงศ์ฮั่นมาถึงสามก๊ก ภายหลังจึงได้เรียกชื่อเตงกวน อยู่ในมณฑลซันตง
เต๊งจิ๋ว   เมือง ครั้งสามก๊กยังไม่มี มาตั้งขึ้นในภายหลัง อยู่ในมณฑลจิลี
เต๊งโต๋   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเต๊งโต๋ มณฑลซันตง
ต๋องง่อ   เมือง ภายหลังเปนอำเภอง่อ มณฑลเกียงซู
ตองเต๋ง   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ตองไฮ   เมือง ครั้งสามก๊กตั้งที่ว่าการเมืองที่อำเภอท่าง มณฑลซันซี ภายหลังตั้งอำเภอตองไฮขึ้นในมณฑลเกียงซู
ตองโฮ   เมือง ภายหลังเปนอำเภอตังโฮ เมืองเก่าอยู่ภาคตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอเอี้ยงก๊ก มณฑลซันตง
เตียงปันเกียว   ตะพาน ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เตียงสา   เมือง อยู่ในมณฑลฮูลำ
เตียงเสีย   เมือง เตียงเสียแปลว่ากำแพงยาว ราชวงศ์ภายหลังสามก๊กชี้เอาอำเภอเชี่ยงฮิง มณฑลเจเกียง ที่จริงกำแพงยาวนั้นสร้างขึ้นแต่ครั้งเลียดก๊ก ราชวงศ์ต่อๆ มาก็   ได้ซ่อมแซมโดยลำดับ พึ่งมางดเสียเมื่อราชวงศ์ไซจิ้นหรือตั้งจิ้น

เตียงฮัน, เตียงอั๋น   เมือง ว่าเปนเมืองหลวงครั้งราชวงศ์ไซ่ฮั่น ขึ้นอยู่ในมณฑลยงจิ๋ว แต่ในครั้งนั้นไม่ได้ชี้ว่าตั้งอยู่ที่ใด ภายหลังมาจึงได้ชี้เอาเมืองซีงางฟู้ มณฑล   เซียนซีเปนเมืองเตียงฮัน

ตันเข   แม่น้ำ อยู่ทางตวันตกเฉียงใต้ อำเภอเสียงเอี้ยงมณฑลฮูเป
ตันฉอง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกอำเภอเปากีมณฑลเซียนซี
ตันลิว   เมือง ชื่อนี้มีอยู่ในมณฑลโห้ลำเมือง ๑ มณฑลเกียงซูเมือง ๑ ที่กล่าวถึงในสามก๊กไม่ปรากฎชัดว่าเปนเมืองไหน
ตันอู   เมือง คือประเทศของพวกฮยงนู ตั้งแต่ภาคเหนืออำเภอเอียวหยก มณฑลซันซี จดประเทศมังโกเลีย คำว่า “ตันอู” ไม่ใช่ชื่อเมือง เปนคำของพวกฮยง   นูยกย่องพระเจ้าแผ่นดินของตน เช่นภาษาจีนว่า “ฮ่วงเสียง” หรือ “ฮ่วงตี่” ฉะนั้น

ตันเอี๋ยง   เมือง ครั้งสามก๊กมี ๓ เมือง ต่อมาเปลี่ยนชื่อใหม่ทั้ง ๓ คืออำเภอส่วงเฉ่ง อำเภอตังถู่ มณฑลงางไฝ และอำเภอเกียงหลิง มณฑลเกียงซู เมืองตันเอี๋ยงในสาม   ก๊กหมายเอาเมืองใดไม่แน่

ตินก๊กชือ   วัด ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ตีนลำ   ตำบล ตั้งขึ้นภายหลังสามก๊ก อยู่ในมณฑลยงลำ
ตุ้นก๋วน   เมือง ภายหลังเรียกเมืองตุ้นจิ๋วอยู่แขวงปักกิง
ตวนโกะ   ภูเขา เขานี้เรียกตามชื่อแม่น้ำตวนโกะ อยู่แขวงอำเภอชิงซุ้ย มณฑลกังซก
เตียวเจียง เตียวเอี๋ยง   เมือง (ดูที่เจ้าเส)

ไทสัน   อยู่ในมณฑลซันตง
ไทเหียงสัน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ไทเฮียง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอพิงลกมณฑลซันซี
ไท้ฮัวสุย   แม่น้ำ ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ทรงปูก๋วน   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เทียดลองสัน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เทียนซุย   เมือง ชื่อนี้มี ๘ เมือง อยู่ในมณฑลกังซก ๕ เมือง มณฑลเซียนซีเมือง ๑ มณฑลเสฉวนเมือง ๑ มณฑลงางไฝเมือง ๑ เมืองเทียนซุยที่กล่าวในเรื่องสามก๊กอยู่   ใต้อำเภอทงไวมณฑลกังซก

เทียนตองสัน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
นำกุน   เมือง คือเมืองลำกุ๋น (ดูอักษร ล)
น้ำฉี   เมือง ตั้งขึ้นครั้งราชวงศ์ชีภายหลังสามก๊ก ต่อมาชี้เอาเมืองเกียงหลิ่งฟู มณฑลเกียงซูเปนเมืองน้ำฉี
บิซองสัน   ภูเขา อยู่ในมณฑลเซียนซี
บิต๊ก   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางเหนืออำเภอเตอะเอี๋ยง มณฑลเสฉวน
บุกองสัน   ภูเขา อยู่ในมณฑลเซียนซี
บุเหลง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเซี่ยงเตอะ มณฑลฮูลำ
บุเสง   เมือง ชื่อนี้มี ๔ เมือง คืออำเภอบุเสง มณฑลซันตง เมือง ๑ เมืองบุเสงซึ่งเปลี่ยนเปนอำเภอปี่มณฑลซันตงอิกเมือง ๑ เมืองบุเสงเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอฟา มณฑลเซียนซีเมือง ๑ เมืองบุเสงเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอพิงลู มณฑลซันซีเมือง ๑ เมืองบุเสงที่กล่าวถึงในสามก๊ก ไม่ปรากฎว่าอยู่ที่ไหนแน่
บูเค้า   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
บูเฉียง   เมือง อยู่ในมณฑลฮูเป
บุเสียงซัน   ภูเขา อยู่ในมณฑลกังซก
บูอั๋น   เมือง ภายหลังเปนอำเภอบูอั๋น มณฑลโห้ลำ
บูอาว   ตำบล ภายหลังเปนอำเภอ มณฑลงางไฝ เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกอำเภอนั้น
เบาะเหลง, วัวเหลง   เมือง ภายหลังเรียกเกียงลิงฟู มณฑลเกียงซู (ดูอธิบายที่ เกียนเงียบ อักษร ก)
บอกเซ็ก   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
บอกบุ๋น   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
บองเทาเงียบ   ภูเขา ชื่อนี้มีอยู่ ๔ ภูเขา อยู่ทางเหนือ อำเภอปี่ มณฑลซันตง ๑ อยู่ที่พรมแดนอำเภอเงียงาง อำเภอมิงซัน อำเภอลูซัน มณฑลเสฉวน ๑
   อยู่ทางตะวันออก อำเภอลินงาง มณฑลยงลำ ๑ อยู่ทางตะวันตกเฉียงใต้ อำเภอม่งซัน มณฑลกวงซี ๑ ภูเขาบองที่กล่าวในสามก๊กไม่แน่ว่าลูกไหน

บองหยง, บองเอี๋ยงสัน   ภูเขา ชื่อนี้มี ๒ ภูเขา อยู่ทางตะวันออกเฉียงใต้ อำเภอทะซัน มณฑลเกียงซูทั้ง ๒ ลูก
เบียดสวน   ธารน้ำ ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ปาเส   เมือง ภายหลังเปนอำเภอลั่งจง มณฑลเสฉวน
ปาต๋ง   เมือง ภายหลังเรียกปาจิ๋ว มณฑลเสฉวน
ปากุน   เปากุน เมือง ภายหลังเปนอำเภอปา มณฑลเสฉวน
ปาซัน   ภูเขา อยู่ทางตวันตกเฉียงใต้อำเภอซีเฮียง มณฑลเซียนซี
ปากิว   ด่าน เมืองด่านเก่าอยู่แขวงอำเภอช่งเหย่ง มณฑลเกียงซี
ปาขิว   ตำบล ภายหลังเปนอำเภอเงาะเอี้ยง มณฑลฮูลำ
ป่าเหล็ง   แม่น้ำ ภายหลังเรียกแม่น้ำป่า มณฑลเซียนซี
ปูเต๋า   เมือง ภายหลังเปนอำเภอปูเต๋า เมืองเก่าอยู่ทางตวันตก อำเภอเฉ่ง มณฑลกังซก
แปะเฉีย   ท่า คือท่าภูเขาแปะเฉีย อยู่ทางตวันออกเฉียงใต้ อำเภอปี มณฑลเซียนซี
แปะแบ๊ะ   ตำบล อยู่ทางตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอกวัด มณฑลโห้ลำ
แปะโห   แม่น้ำ ชื่อนี้มีในมณฑลจิลีแม่น้ำ ๑ ในมณฑลกังซกแม่น้ำ ๑ ที่กล่าวในเรื่องสามก๊กไม่ได้ชี้ลงไปชัดว่าแม่น้ำใด
ไปเซีย   เมือง ภายหลังเปนอำเภอไป มณฑลเซียนซี
โปจิว   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
โปซุย   แม่น้ำ ภายหลังเรียกโปลิง อยู่ในมณฑลเสฉวน
เปาแก๋   บ้าน ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เปาเหลง   เมือง ตั้งขึ้นภายหลังสามก๊ก คืออำเภอเงาะเลี้ยง มณฑลฮูลำ
เปาสิว   ทาง ภายหลังเปนอำเภอตาวโห้ มณฑลกังซก
ปักกัว   ภูเขา อยู่ทางเหนือ อำเภอตังถู่ มณฑลเกียงซู
ปักคูสาน   ภูเขา อยู่ทางตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอลกเอี๋ยง มณฑลโห้ลำ
ปักหงวน   ทาง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ปักเต้เสีย, เป๊กเต้   เมือง อยู่ทางตวันออก อำเภอฟงเจอะ มณฑลเสฉวน
ปักเป๋ง   เมือง คือเมืองปักกิง
ปักสัน   ภูเขา เขาปักมักเรียกชื่อหลายอย่าง ว่าปักคูบ้าง วาง บ้าง เกียะ บ้าง ปัก บ้าง ปักกวาง บ้าง ปักคูสาน บ้าง อยู่ในมณฑลโห้ลำ
ปักเอี้ยง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอปักเอี้ยง มณฑลจิลี เมืองเก่าอยู่ทางใต้ อำเภอปักเอี้ยงนั้น
ปักไฮ   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงใต้ อำเภอ เชียงลก มณฑลซันตง
เปกตก   แม้น้ำ อยู่ในมณฑลจิลี
เปงลงสาน   ภูเขา อยู่ทางตวันออกเฉียงใต้ อำเภอตะเกา มณฑลจิลี
เป๊กเซีย   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงใต้ อำเภอตังเอี๋ยง มณฑลฮูเป
เปงหงวน   เมือง (ดูที่เพ่งง่วนก๋วน)
เป๊งจิ๋ว, เปงจิ๋ว, เบงจิว, เปนจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งพระเจ้าสุ่นเต้ฮองเต้ ครั้งราชวงศ์ตั้งฮั่น ตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองจินเอี้ยง ราชวงศ์ภายหลังสามก๊กลง   มาชี้เอาเมืองจินเอี้ยงเปนเมืองเป๊งจิ๋ว ต่อมาเปลี่ยนเปนเมืองไทย่งฟู้ อยู่ในมณฑลซันซี

ปัดลับต๋อง   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ทีไหน
ปุดไฮ   เมือง ครั้งราชวงศ์ตั้งฮั่น ตั้งที่ว่าการเมืองที่อำเภอลำพี้ มณฑลจิลี มาจนครั้งสามก๊ก ภายหลังย้ายไปตั้งที่อื่น จนเปลี่ยนชื่อเปนเมืองชังจิ๋ว
ปั้นอัน   แม่น้ำ ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
โปยซิก๋วน   ด่าน ไม่ทราบว่าอยู่ทีไหน

ไพก๊ก, ไพก๋วน, พายก๊ก,   เมือง ภายหลังเปนชื่ออำเภอไพ มณฑลเกียงซู เมืองเก่าอยู่ทางตวันออก อำเภอไพ
พกบ๋อง   ทุ่ง อยู่ทางตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอลำเอี้ยง มณฑลโห้ลำ
พักเหลง   ตำบล อยู่ในมณฑลจิลี
เพงง่วนก๋วน, เพงง้วนก้วน, เปงหงวน   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเพ่งง่วน มณฑลซันตง
เพงเสีย, เพงเซีย   เมือง คือเมืองชีจิ๋วในภายหลัง (ดูอักษร ช)
พวนโห   แม่น้ำ อยู่ในมณฑลยงลำและมณฑลกุยจิ๋ว
มอซุย, อุยซุย, อุยโห, ฮุยซุย, ฮุยโห   แม่น้ำ ภายหลังเรียกแม่น้ำอุย อยู่ในมณฑลกังซก มณฑลเซียนซี รวมมาลงแม่น้ำฮองโห
มอเทียนเนีย   ภูเขา อยู่ทางตะวันตกเฉียงใต้ อำเภอบูอัน มณฑลโห้ลำแลอำเภอเลี่ยว มณฑลซันซี ผู้แต่งหนังสือสามก๊กเห็นจะเดาภูมิประเทศผิด
   จึงเอาเขอมอเทียนเนียไปไว้ในมณฑลเสฉวน

มอเสีย   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ม้าเล่ง, ม้าเล่น   ภูเขา เปนตำบลไม่ใช่ภูเขา อยู่ทางเหนืออำเภอจินลก มณฑลซันซี
ม้าอั๋ว   ภูเขา อยู่ทางตวันตกเฉียงเหนือ อำเภอคุนซัน มณฑลเกียงซู
มีตอง   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
มันอ๋อง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางใต้ทะเลสาป อำเภอเจียนฉี่ มณฑลยงลำ
ยี่หย่ง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันตกเฉียงใต้ อำเภอมิหย่ง เมืองปักกิ่ง
ยีหลำ   เมือง (ดูที่หลีหลำ)
ยีเอ๋ง   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ยี่เอี๋ยง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันตกเฉียงเหนือ อำเภอเซียงซุย มณฑลโห้ลำ
ยีซู   ปากน้ำ อยู่ทางตวันออกอำเภอวูไว มณฑลงางไฝ (ดูอักษร ญ)
ยู่เอี๋ยง   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
หยกซุย   แม่น้ำ อยู่ในมณฑลฮูเป
ยงจิ๋ว, เลงจิ๋ว, ฮองจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งพระเจ้าสุ่นเต้ฮองเต้ เขตแดนกว้างขวาง คือมณฑลเซียนซี มณฑลกังซกถึงชิงไฮ (คือฮินดูเหนือ) ต่อ   มาภายหลังยุบเลิก

ยงเป๋ง, เอี้ยงเป๋ง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันตกเฉียงเหนือ อำเภอเมียน มณฑลเซียนซี
ยงเสีย, เยียงเสีย,   เมือง ภายหลังเปนอำเภอยงเสีย มณฑลซันซี เมืองเก่าอยู่ทางตวันตกเฉียงใต้ อำเภอติงฟง มณฑลโห้ลำ
ยิวสวน   ธาร ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เหยียว   เมือง ภายหลังเปนอำเภออิเหยียว มณฑลเจเกียง
ลิหยง   ตำบล อยู่ภาคตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอสิ่น มณฑลโห้ลำ
หลีหลำ, ยีหลำ   เมือง ภายหลังเปนอำเภอหลีหลำ มณฑลโห้ลำ เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอหลีหลำนั้น
โลก๊ก   เมือง คนภายหลังสามก๊กชี้เอาเมืองกุนจิ๋วฟู้ มณฑลซันตงเปนเมืองโลก๊ก
โลกัง   เมือง ชื่อนี้มีหลายเมือง ตั้งขึ้นก่อนสามก๊กก็มี ภายหลังลงมาก็มี เมืองโลกั๋งในเรื่องสามก๊ก เห็นจะหมายเอาเมืองโลกั๋งที่ตั้งเมื่อครั้งราชวงศ์ไซ่ฮั่นและครั้ง   ราชวงศ์ ตั้งฮั่น เมืองใดเมืองหนึ่ง

โลเสีย   เมือง เมืองเก่าอยู่พรมแดน อำเภอเทียนซุยกับอำเภอฟกเกียง มณฑลกังซก
เล่าลองไพ่   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ลำกุ๋น   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งราชวงศ์จิ๋น ครั้งนั้นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองเท้ง ครั้งราชวงศ์ซุยชี้เอาเมืองเท้งเปนเมืองลำกุ๋น แล้วเปลี่ยนมาเปนเมืองเกงจิ๋ว    (ดูอักษร ก)

ลำเจี๋ยง   เมือง คืออำเภอลำเจี๋ยงอันตั้งขึ้นภายหลังสามก๊ก อยู่ในมณฑลฮูเป
ลำฉัน   ตำบล ภายหลังเปนอำเภอลำฉัน มณฑลเจเกียง
ลำซี   เมือง ตั้งขึ้นภายหลังครั้งสามก๊ก แล้วเปลี่ยนเปนอำเภอตังถู่ มณฑลเกียงซู
ลำต๋ง   เมืองภายหลังเรียกฮันต๋งฟู้ มณฑลเซียนซี
ลำเต้ง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางเหนืออำเภอฮังเฉ่ง มณฑลโห้ลำ
ลำเต๋ง   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ลำพี   เมือง คืออำเภออันเปนที่ตั้งที่ว่าการเมืองปุดไฮ มณฑลจิลี (ดูอักษร ป)
ลำหยง   เมือง อยู่ในมณฑลโห้ลำ
ลำสัน   ภูเขา อยู่ทางใต้อำเภองีฮิง มณฑลเกียงซู
ลำอวด   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งราชวงศ์จิ๋น คือมณฑลกวางตุ้ง มณฑลกวงซีในภายหลัง
ลำอั๋น   เมือง ชื่อนี้มี ๔ เมือง คือเมืองลำอั๋นครั้งสามก๊กสร้างเมื่อครั้งราชวงศ์ตั้งฮั่นสมัยพระเจ้าเลนเต้ เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงเหนือ อำเภอลงซี มณฑลกังซก   เมือง ๑ เมืองลำอั๋นฟู้ มณฑลเกียงซี สร้างครั้งราชวงศ์ซ้องเมือง ๑ อำเภอลำอั๋น มณฑลฮกเกี้ยน สร้างเมื่อครั้งราชวงศ์ซุยแห่ง ๑ เมืองลำอั๋นจิ๋ว มณฑลยงลำ    สร้างเมื่อครั้งราชวงศ์หงวนเมือง ๑

ลกเค้า   ด่าน ด่านเก่าอยู่ทางตวันตกเฉียงใต้อำเภอเกียฮี มณฑลฮูเป
ลกซุย   ตำบล อยู่ ๒ ฟากฝั่งน้ำลก มณฑลเซียนซี
ลกเสีย   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางเหนืออำเภอกวงหัง มณฑลเสฉวน
ลกห้องโผ   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ลกเอี๋ยง   เมือง ภายหลังเรียกโห้ลำฟู้ มณฑลโห้ลำ
เล็กเสีย   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเล็กเส มณฑลซันตง
ลงจิ๋ว   แม่น้ำ ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ลงต่อต๋อง   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ลงเส   เมือง เมืองเก่าคืออำเภอติต๋าว มณฑลกังซก คนภายหลังครั้งสามก๊กชี้เอามณฑลกังซกทั้งมณฑลเปนเมืองลงเส
เลงจิ๋ว   เมือง (ดูที่ยงจิ๋ว)
เลงเหลง   เมือง ชื่อนี้มี ๓ เมือง เมืองเก่าครั้งราชวงศ์ไซ่ฮั่นอยู่ทางตวันตกเฉียงใต้อำเภอชวงมณฑลกวงซีเมือง หนึ่ง เมืองเก่าครั้งราชวงศ์ตั้งฮั่นอยู่ทางเหนืออำเภอเลงเหลง มณฑลฮูลำเมือง ๑ ที่กล่าวในสามก๊กเห็นจะเปนเมืองนี้ ยังมีเมืองเลงเหลงครั้งราชวงศ์ซุยอีกเมือง ๑ ซึ่งเปนอำเภอเลงเหลงอยู่ในมณฑลฮูลำ
ลองจิ๋ว   เมือง ชื่อนี้ตั้งขึ้นเมื่อครั้งราชวงศ์ถัง ซึ่งเปนอำเภอลองจิ๋ว อยู่ในมณฑลเสฉวนเดี๋ยวนี้
ลองเอี๋ย   เมือง เมืองเก่าอยู่ริมเขาลองเอี๋ย ๆ อยู่ทางตวันออกเฉียงใต้อำเภอจูเฉ่ง มณฑลซันตง
เลียงจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาตั้งครั้งราชวงศ์ไซ่ฮั่น ครั้งราชวงศ์ตั้งฮั่นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองลงเฉ่ง เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงเหนืออำเภอชินงาง วุยก๊กครั้งสามก๊กย้ายที่ว่าการมณฑลไปตั้งที่เมืองวูไว ราชวงศ์ภายหลังสามก๊กลงมาชี้เอาเมืองวูไวเปนเมืองเลียงจิ๋ว คือเมืองเลียงจิ๋วฟู้มณฑลกังซก
ลุดคี   เมือง ภายหลังเปนอำเภอลุดคี มณฑลโห้ลำ
ลับจิ๋ว   เมือง อยู่ในมณฑลซันตง
ลิมกั๋ง   เมือง ตั้งขึ้นภายหลังครั้งสามก๊ก คือเมืองลิมกั๋งฟู้มณฑลเกียงซี
ลิมฉี   เมือง คือที่ตั้งที่ว่าการมณฑลเฉงจิ๋วสมัยสามก๊ก (ดูอักษร ฉ)
หลิวเซีย   เมือง ภายหลังเรียกหลิวจิ๋วฟู้ มณฑลกวงซี เมืองเก่าอยู่ทางใต้อำเภอซีฟา มณฑลโห้ลำ
ลองเอี๋ยง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอลอยเอี๋ยง มณฑลฮูลำ
เลียวซุน, เอียวซุย   เมือง เมืองเก่าอยู่แขวงอำเภอไฮเฉ่ง มณฑลฟงเทียน
เลียวตั๋ง, เสียวตั๋ง, เสียงตั๋ง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงใต้มณฑลฟงเทียน
เลียวไส   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกอำเภอลูล่ง มณฑลจิลี
วุยก๊ก   เมือง คืออาณาเขตของพระเจ้าโจผี หมายเอาราชวงศ์วุย คำว่าก๊กมาภายหลังมิได้ใช้ ใช้คำซึ่งแปลว่าราชวงศ์แทน
วัวเหลง   เมือง (ดูที่เบาะเหลง)

เสเกียง   เมือง (ดูที่เกียงเสีย)
เสเกี๋ยง   เมือง เปนมณฑลเอกราชย์มณฑล ๑ ภายหลังจึงเปนเมือง ๔ เมือง คือเมืองเพาจิ๋วกับเมืองมินจิ๋ว มณฑลกังซก และเมืองซงฟานจิ๋วกับเมาจิ๋ว มณฑลเสฉวน
เสฉวน   เมือง เปนมณฑล ๑ ครั้งสามก๊กเรียกว่าเอ๊กจิ๋ว (ดูอักษร อ) แต่มาถึงครั้งราชวงศ์ถังจึงเปลี่ยนชื่อมณฑลเอ๊กจิ๋วเปนมณฑลเสฉวน
   แล้วต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็นสือฉวนอีก

เสเป๋ง   ด่าน ภายหลังเปนเมืองซีหลิงฟู้ มณฑลกังซก
เสหลง   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เสเหลียง   เมือง (ดูที่ซีหลง)
เสสัน   ภูเขา ภูเขาเสมี ๗ แห่ง อยู่แขวงปักกิง ๑ มณฑลจิลี ๑ มณฑลฮกเกี้ยน ๑ มณฑลกวางตุ้ง ๑ มณฑลเกียงซี ๑ ภูเขาเสที่กล่าวในสามก๊ก
    ไม่ได้ชี้ชัดลงไปว่าภูเขาไหน

เสเสีย   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันตกเฉียงเหนืออำเภองางคัง มณฑลเซียนซี
สำกั๋ง   ตำบล ตำบลสำกั๋งตั้งแต่อ่าวเอี้ยงจือถึงแขวงเสฉวนมี ๕ ตำบล ในสามก๊กไม่ปรากฎว่าเปนตำบลไหนแน่
สำคสัน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
สองเขียน   ตำบล คือตำบล ๒ ฟากแม่น้ำสองเขียน ภายหลังเรียกแม่น้ำยงติง มณฑลจิลี
เสียงต๋ง   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งราชวงศ์จิ๋นคือภาคกิหลิง มณฑลซันซี
เสียงเท้ง   เมือง (ดูที่เซียงเท้ง)
เสียงสัน   เมือง (ดูที่เซียงสัน)
เสียดก๊ก   ภูเขา ที่ถูกเซียก๊ก เปนด่านไม่ใช่ภูเขา (ดูอักษร ซ)
สินเต๋ง   ภูเขา อยู่ทางตวันตกเฉียงเหนืออำเภอกิงท่างมณฑลเกียงซู
สามกิก   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เสียวก๋วน   ด่าน เมืองด่านเก่าอยู่ทางตวันตกเฉียงเหนือ อำเภอกูย่งมณฑลกังซก
เสียวเกียว   ตำบล อยู่แขวงอำเภอหับหุย มณฑลงางไฝ
เสียวตั๋ง   เมือง (ดูที่เลียวตั๋ง)
เสียวพ่าย   เมือง ภายหลังเปนอำเภอพ่าย มณฑลเกียงซู เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกอำเภอนี้ขึ้นไป
หอกี, ห้อยเข, ห้วยเข   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งราชวงศ์จิ๋น ครั้งนั้นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองง่อ อำเภอหอกีพึ่งตั้งขึ้นภายหลัง อยู่ในมณฑลเกียงซู
แห้ผือ   เมือง ภายหลังเปนอำเภอฝือ มณฑลเกียงซู เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกอำเภอฝือ มณฑลเกียงซู
ไหอำ   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
โห้ลำ   เมือง อยู่ในมณฑลโห้ลำ
โห้ลาย, โฮล่าย, โฮโล่   เมือง ภายหลังเปนอำเภอโห้ลาย มณฑลโห้ลำ
โห้ไส   เมือง ชื่อนี้พึ่งตั้งเปนอำเภอขึ้นภายหลังสามก๊ก
หองเหลง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอหอง มณฑลฮูเป
หุนจิ๋ว   เมือง (ดูที่กุนจิ๋ว)
ห้วนเซีย, ห้วนเสีย   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางเหนืออำเภอซงหยง มณฑลฮูเป
หับป๋า, หับหุย, ฮับปา   เมือง ภายหลังเรียกลูจิ๋วฟู มณฑลงางไฝ
เหียบเส็บ   ทาง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
หุ้ยเหลง   ตำบล อยู่ทางตวันตกเฉียงใต้อำเภอฟาเอี้ยง มณฑลเสฉวน
ห้วยซุย   แม่น้ำ แม่น้ำห้วยตั้งแต่มณฑลโห้ลำถึงทะเลสาบฮงจะมณฑลงางไฝ
ห้วยหนำ   แม่น้ำ เปนชื่อรวมหัวเมืองภาคหนึ่งซึ่งอยู่ทางใต้แม่น้ำห้วยตั้งแต่เมืองเองจิ๋วฟู้ มณฑลเกียงซู ถึงเมืองกวงจิ๋วมณฑลฮูลำ เปนชื่อตั้งขึ้นภายหลังสามก๊ก
ฬ่อก๊ก   ทาง แต่ภาคตวันตกเฉียงใต้อำเภอเจียวจะ ถึงภาคใต้อำเภอชิงเจะมณฑลเซียนซี ระยะไกลราว ๕๐๐๐ เส้น
ออโกก๊ก   เมือง อยู่ภาคตวันตกแม่น้ำใหญ่ประเทศอินเดีย ที่กล่าวชื่อนี้ในสามก๊กเห็นจะไม่ใช่เมืองนี้
ออเสง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอออเสง มณฑลเจเกียง
อิข้อง   ภายหลังเปนอำเภออิข้อง มณฑลเจเกียง
อิเจี๋ยง   ภายหลังเปนอำเภอลำเซียง มณฑลเกียงซี
อิจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งพระเจ้าอูฮองเต้ ครั้งสามก๊กก็ไม่ได้ตั้งที่ว่าการมณฑลเปนยุติ มาภายหลังครั้งราชวงศ์ตังงุ่ยชี้เอาเมืองยีลำเปนเมืองอิจิ๋ว คือ   อำเภอยีลำมณฑลโห้ลำ

อิต๋ง   ทาง คือทางแม่น้ำอิต๋ง มณฑลงางไฝ
อิปักโป๋   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
อิหลง   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
อิเหลง   ตำบลหรือด่าน ตำบลเก่าอยู่ในแขวงมณฑลฮูเปถึง ๕ แห่ง ที่กล่าวในสามก๊กไม่ทราบว่าที่ไหนแน่
อิสาน   ภูเขา ภายหลังเรียกภูเขาท่งเหย่ง อยู่ในมณฑลเจเกียง
อือกั๋ง, อิวกั๋ง, อิวก๊ก, อิวตั๋ง   เมือง ครั้งสามก๊กเปนแต่ตำบล ๑ เล่าปี่ไปตั้งเปนเมืองขึ้นเรียกว่าเมืองกังอั๋น (ดูอักษร ก)
อุไถ   เมือง ภายหลังเปนอำเภออุไถ มณฑลงางไฝ เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกอำเภออุไถ
อูเต๋ง, จูเต๋ง, เฮาเต๋ง   ตำบล ภายหลังเรียกฟู้นาวไปฉี มณฑลฮูเป
แอสวน   ธารน้ำ ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
โอจิ๋ว, โฮจิ๋ว   เมือง อยู่ในมณฑลงางไฝ ตั้งขึ้นภายหลังสามก๊ก
เอ๊กก๋วน   เมือง ที่จริงเปนแต่อำเภอหนึ่งในเมืองเทียนซุยมณฑลกังซก

เอกจิ๋ว[๒]   เมือง ชื่อนี้ตั้งขึ้นภายหลังสามก๊ก
เอ๊กจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งราชวงศ์ไซ่ฮั่น ต่อมาถึงราชวงศ์ตั้งฮั่นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองลกเสีย ภายหลังย้ายที่ว่าการมณฑลไปตั้งที่เมืองเซงโต๋ ที่   กล่าวว่าพระเจ้าเล่าปี่ครองเมืองเสฉวนนั้นคือมณฑลเอ๊กจิ๋ว (ดูอักษร ส)

เอกสาน   ภูเขา อยู่ภาคเหนืออำเภอซาโห้ มณฑลจิลี
เองจิ๋ว, เอียงจิ๋ว, เอียวจิ๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลสืบมาแต่ครั้งพระเจ้าอูฮองเต้ ครั้งราชวงศ์ตั้งฮั่นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองเล็กเอี๋ยง คืออำเภอห้อมณฑลงางไฝ        ต่อมาถึงครั้งสามก๊กมณฑลเองจิ๋ว แยกออกเปน ๒ ภาค ของวุยก๊กภาค ๑ ตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองหับหุย แล้วย้ายไปตั้งที่เมืองฉิวฉุน ของง่อก๊กภาคหนึ่ง     ตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองเกียนเงียบ คนภายหลังสามก๊กลงมาชี้เอาอำเภอเกียงตูเปนเมืองเองจิ๋ว คือเมืองเองจิ๋วฟู้ มณฑลเกียงซู

เอ๊งจิ๋ว   เมือง ตั้งขึ้นภายหลังสามก๊กเรียกว่าเอ๊งจิ๋วฟู้ มณฑลงางไฝ
เองฉวน   เมือง เปนหัวเมืองใหญ่เก่ามาตั้งแต่ครั้งราชวงศ์จิ๋น ตั้งที่ว่าการเมืองที่อำเภอเอี้ยงคี คืออำเภออี้มณฑลโห้ลำ
เองเฉียง   เมือง ภายหลังเรียกเองเฉียงฟู้ มณฑลยงลำ
เองเป๋ง   ด่าน ด่านชื่อนี้มีอยู่ในมณฑลเซียนซี ๓ แห่ง อยู่ทางตวันตกเฉียงเหนืออำเภอเมียนแห่ง ๑ อยู่ทางตวันตกเฉียงเหนืออำเภอลิงเกียงแห่ง ๑ อยู่ทางตวันตกเฉียงเหนืออำเภอเพาแห่ง ๑ ที่กล่าวในสามก๊กคือด่านที่อยู่ทางตวันตกเฉียงเหนืออำเภอเมียน
เองหยง, เอี๋ยงหยง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเองหยง มณฑลโห้ลำ เมืองเก่าอยู่ทางตวันตกเฉียงใต้อำเภอยงจะ มณฑลโห้ลำ
เองอั๋น   เมือง คือเมืองปักเต้เสีย มณฑลเสฉวน เมื่อเล่าปี่เสียทัพลกซุน ไปอาศัยอยู่ จึงเปลี่ยนเปนเองอั๋น
อองจิ๋ว   เมือง อยู่ในมณฑลฮูเป
อองเสีย   เมือง (ดูที่ฮางเสีย)
เอียงเป๋ง   เมือง (ดูที่ยงเป๋ง)
เอียงเหลงโผ   ทาง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เอียงเสีย, เอียนเสีย   ภายหลังเปนอำเภอเพาะจิ๋ว มณฑลซันตัง
อวดจุ้น   เมือง ภายหลังเปนอำเภอซีเชียง มณฑลเสฉวน
อันจงก๋วน, จงก๋วน   เมือง เมืองเก่าอยู่แขวงอำเภอเจียนพิง มณฑลโห้ลำ
อันต๋ง   เมือง (ดูที่ฮันต๋ง)
อันเป๋ง   ด่าน ภายหลังเปนอำเภออันเป๋ง มณฑลจิลี
อันลกจัว   ธารน้ำ ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
อันหลิม   ป่า ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
อันเหียง   เมือง คืออำเภออันเหียง มณฑลฮูลำ ตั้งขึ้นภายหลังสามก๊ก
อันอิบ   เมือง ภายหลังเปนอำเภออันอิบ มณฑลซันซี
อันเอี๋ยง   เมือง (ดูที่ฮวนหยง)
อิ๋นไซ   ตะพาน ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
อวนเทาก๋วน   ด่าน ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
อวนเสีย   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางเหนืออำเภอเฉียนซัน มณฑลงางไฝ
อ้วนเสีย   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางใต้อำเภอกิ่งมั่น มณฑลฮูเป
อ้วนสุย   แม่น้ำ ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เอี๋ยนก๋วน   เมือง ง่อก๊กครั้งสามก๊กเปลี่ยนเปนบู๊เฉียง คือเมืองบู๊เฉียงฟู้ มณฑลฮูเป
เอียนเข   แม่น้ำ ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เอียนเหลง, เอียนเหลียง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเอียนเหลง มณฑลโห้ลำ
เอียนเสีย   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกอำเภอเพาะ มณฑลซันตง
อิมตองสัน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
อิมเป๋ง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางตวันตกเฉียงเหนืออำเภอวันมณฑลกังซก
อิวกั๋ง   เมือง (ดูที่อือกั๋ง)
อิวก๊ก   เมือง (ดูที่อือกั๋ง)
อิวตั๋ง   เมือง (ดูที่อือกั๋ง)
อิวจี๋ว   เมือง เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งพระเจ้าสุ่นเต้ฮองเต้ ครั้งราชวงศ์ตั้งฮั่นตั้งที่ว่าการมณฑลที่เมืองคี คืออำเภอต่าฮิง มณฑลจิลี ราชวงศ์ภายหลังสามก๊กลงมาชี้   เอาเมืองปักกิงเปนเมืองอิวจิ๋ว

อุยก้วน   เมือง ภายหลังเปนอำเภออุย มณฑลซันตง
อุยซุย   แม่น้ำ (ดูที่มอซุย)
อุยเต้   ตำบล ภายหลังเปนเมืองคีจิ๋ว มณฑลฮูเป
อุยหลำ   เมือง คืออำเภออุยหลำมณฑลเซียนซี ซึ่งตั้งขึ้นครั้งราชวงศ์จิ้น
อุยโห   แม่น้ำ (ดูที่มอซุย)
เอียวซุย   เมือง (ดูที่เลียวซุย)
อัวกั๋ง   ทาง อยู่ทางตวันออกเฉียงใต้อำเภอฮอ มณฑลงางไฝ
อัวเจ๋า   ตำบล คือบึงอัวเจ๋าอยู่ทางตวันออกเฉียงใต้ อำเภอเอี้ยนจิน มณฑลโห้ลำ
ฮีสัน   ภูเขา อยู่ทางใต้อำเภอเซียงเอี๋ยง มณฑลฮูเป
ฮูเชียง, ฮูโต๋   เมือง โจโฉสร้างขึ้นที่ตำบลฮู ครั้นโจผีได้เปนเจ้าแผ่นดินเปลี่ยนเปนฮูเชียง ภายหลังมาเปนอำเภอฮูเชียง มณฑลโห้ลำ
   เมืองเก่าอยู่ทางตวันตกเฉียงใต้เมืองฮูจิ๋วมณฑลโห้ลำ

แฮเค้า   เมือง เมืองเก่าอยู่บนภูเขาฮวางคกทางตวันตกอำเภอบูเฉียง มณฑลฮูเป
แฮฌ้อ   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางเหนือเมืองเสียวจิ๋ว มณฑลงางไฝ
แฮปังก๋วน   ตำบล เปนเมืองด่าน เมืองเก่าอยู่ทางตวันออกเฉียงใต้ อำเภอเจียวฝา มณฑลเสฉวน
แฮเปี๋ยน   ตำบล อยู่ทางตวันตกอำเภอเฉ่ง มณฑลกังซก
แฮหุย   เมือง เมืองไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
โฮกั้น   เมือง อยู่ในมณฑลจิลี
โฮก้วน   ด่าน เมืองด่านเก่าอยู่ทางตวันออกอำเภอเชียงตี๋ มณฑลซันซี
โฮจิ๋ว   เมือง (ดูที่โอจิ๋ว)
โฮต๋ง   เมือง เปนชื่อเมืองที่อยู่ทางตวันออกแม่น้ำฮองโห ไม่เจาะจงว่าเมืองใด (ดูอธิบายที่ฮองโห)
โฮโลก๊ก, เฮาโลก๊ก   ตำบล ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
โฮ่โล่   เมือง ดูที่โห้ลาย
โฮ่ล่าย   เมือง ดูที่โห้ลาย
เฮาโลก๋วน   ด่าน อยู่ในมณฑลโห้ลำ ด่านนี้เรียกเปน ๓ ชื่อ เรียกด่านเฮาโลก๋วนชื่อ ๑ ด่านกิสุยก๋วน ๑ อำเภอเฉ่งเกาชือ ๑
เฮาเต๋ง   ตำบล (ดูที่อูเต๋ง)
เฮาโห   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
เฮกสวน   ธารน้ำ คือแม่น้ำงะจีนะ มณฑลกังซก
ฮังเต๋ง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอฮังเต๋ง มณฑลกังซก เมืองเก่าคืออำเภอเจียนย่ง มณฑลกังซก
ฮังเสีย   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ฮางเนีย   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ฮางเสีย, อองเสีย   เมือง ครั้งสามก๊กเปนแต่อำเภอ พึ่งมาตั้งเปนเมืองขึ้นภายหลัง อยู่ในมณฑลโห้ลำ
ฮองจิ๋ว   เมือง (ดูที่ยงจิ๋ว)
ฮองเบงสาน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ฮองหลง   เมือง เมืองเก่าอยู่ทางใต้อำเภอลิงป๊าว มณฑลโห้ลำ
ฮองโห   แม่น้ำ แปลว่าแม่น้ำสีเหลือง เปนแม่น้ำใหญ่ที่ ๒ ในประเทศจีน แต่ก่อนมาสายน้ำไหลไปลงทะเลทางเมืองเทียนสินฟู้มณฑลจิลี
   ต่อมาเปลี่ยนไปลงทางอำเภองางตงมณฑลเกียงซู แล้วเปลี่ยนมาลงทางหลีสินมณฑลซันตง แม่น้ำฮองโหที่กล่าวในสามก๊กคือตอนมณฑลโห้ลำ

ฮันกั๋ง   ทาง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ฮั่นกั๋ง   เมือง ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ฮันจิ๋น   แม่น้ำ ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ฮันฉวน   แม่น้ำ อยู่ภาคตวันออกเฉียงเหนืออำเภอฮันฉวนมณฑลฮูเป
ฮันซุย   ตำบล หมายเอาตำบล ๒ ฝั่งน้ำฮันซุย มณฑลเซียนซี
ฮันต๋ง อันต๋ง   เปนอย่างมณฑลมาแต่ครั้งราชวงศ์จิ๋น ครั้งสามก๊กบางคราวก็เรียกว่าลำต๋ง คือเมืองฮันต๋งฟู้มณฑลเซียนซี
ฮันตั้น   เมือง ภายหลังเปนอำเภอฮันตั้น มณฑลจิลี
ฮันเบ๋ง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอฮันเบ๋ง มณฑลจิลี
ฮวนกวน   เมือง ภายหลังเปนอำเภอฮวนกวน มณฑลซันตง
ฮวนหยง, อันเอี๋ยง   เมือง ชื่อนี้มี ๖ เมือง อยู่ในมณฑลกังซกเมือง ๑ ในมณฑลฮูเปมีทั้งเมืองและอำเภอเปน ๒ มณฑล
   เสฉวนมีอำเภอ ๒ มณฑลซันซีมีเมือง ๑ ที่กล่าวในสามก๊กไม่แน่ว่าเมืองไหน

ฮับปา   เมือง (ดูที่หับป๋า)
ฮุยซุย   แม่น้ำ (ดูที่มอซุย)
ฮุยสาน   ภูเขา ไม่ทราบว่าอยู่ที่ไหน
ฮุยโห   แม่น้ำ (ดูที่มอซุย)
ฮุยเอี๋ยง   เมือง ภายหลังเปนอำเภอเจี๋ยน มณฑลหูลำ
ฮัวหยง   ตำบล อยู่ทางตวันตกเฉียงเหนืออำเภอเกียนหลี มณฑลฮูเป ภายหลังตั้งเปนอำเภอฮัวหยง อยู่ในมณฑลหูลำ
ฮัวหลิม   ตำบล อยู่ทางตวันตกอำเภอเกียนฮี มณฑลฮูเป

[๑] ชื่อภูมิประเทศที่ลงไว้แห่งเดียวกันตั้งแต่ ๒ ชื่อขึ้นไป คือหมายความว่าภูมิประเทศแห่งเดียว แต่ในหนังสือสามก๊กเรียกแปลกกันไปเปนหลายอย่าง
[๒] ชื่อภูมิประเทศในเรื่องสามก๊กที่เขียนลงในภาษาไทย อาจทำให้เข้าใจผิดด้วยอักษรวิธี พึงสังเกตดูคำที่ใกล้กัน เช่น เอกจิ๋ว เอ๊กจิ๋ว หรือเองจิ๋ว เอ๊งจิ๋ว ในระยะนี้ ผิดกันแต่มีเลข ๗ บังคับ แต่กลายไปเปนคนละเมือง ชื่อที่พิมพ์สืบๆ กันมาในสามก๊กอาจคลาดเคลื่อนและปะปนได้มาก ข้อสังเกตก็มีแต่แผนที่เท่านั้น ถ้าจะให้ชัดเจนต้องดูแผนที่ประกอบที่อื่นๆ ก็ยังเปนเช่นนี้อีกหลายแห่ง


--------------------------------------------